

دلشوره دارم؛ مثل اینکه تمام بدنم گر گرفته؛ نمی توانم درست تصمیم بگیرم؛ استرس صبح ها من را آزار می دهد؛ زندگی برایم سخت شده است؛ هر لحظه با افکار عجیب و ترس دست و پنجه نرم می کنم؛ اینها و عباراتی مثل این؛ جملاتی هستند که بارها و بارها می شنویم؛ اطرافمان پر از آدمهایی است که با مشکلات زیاد و عمیق دست و پنجه نرم می کنند و استرس یک امر عادی برایشان شده است.
بیماری داشتم که همیشه به شدت استرس داشت. به گفته خودش صبح ها با احساس اینکه یک فاجعه در راه است و با حملات اضطرابی از خوب می پرید. تصور بیماری پانیک او را آزار می داد. با اینکه زندگی خوبی را تجربه می کرد؛ یک فرزند باهوش و سالم داشت؛ همسرخوب و آرام که حامی او بود و یک زندگی متوسط رو به خوب از نظر مالی داشت. هیچ وقت از زندگی راضی نبود. بارها این جکله را می گفت “ای کاش به دنیا نمی آمدم”.
شاید همه اطرافیان وقتی به زندگی او فکر می کردند در شرایط عادی به خودشان می گفتند؛ او کاملا بی دلیل دچار استرس می شود. یا به اصطلاح دیگران خوشی زیر دلش زده است. ولی یک مسئله مهم را نادیده نگیرید؛ استرس همیشه منشأ روحی ندارد و گاها ناشی از بیماری های جسمی است و تشخیص علت آن برای روند درمان به شدت مهم و تاثیر گذار است. به طور مثال فیبروم های رحمی در زنان به شدت بر روی سطح اضطراب آنها تاثیر گذار است.
پس از معاینه و بررسی متوجه شدم یک بیماری جسمی شدم. گرچه این تنها علامت بیمار نبود. طی پروسه درمان شرایط زندگی اش به شکل عالی عوض شد. او توانست به موقعیت های بهتری در زندگی برسد و دیگر صبح ها با اضطراب از خواب نمی پرید. اما چطور؟
فهرست مطالب
آیا می دانید استرس چیست؟
برای اینکه به شما بگویم چطور می توانید استرس را در خانه تان کنترل کنید یا چه زمانی به دارو نیاز دارید؛ لازم است ابتدا درباره آن کمی بدانید. دلایل؛ علائم استرس بیمارگونه؛ روش های درمان آن و خلاصه همه چیز درباره اینکه استرس چیست.
اولین نکته این است که استرس یک واکنش طبیعی بدن برای آماده کردن ما، در مقابل مسئله پیش رویمان است. استرس همیشه بد نیست و وقتی در مقابل یک مسئله با استرس کم رو به رو می شویم (استرس عادی و غیر بیمارگونه) کمک می کند تا به نتیجه برسیم.
اما نگرانی و تشویش کنترل نشده و مدیریت نشده باعث آسیب زیاد می شود و در نهایت تصمیماتی را هم که می توانیم به درستی بگیریم تحت تاثیر قرار می دهد.
تعریف دقیق استرس یک پاسخ از طرف بدن ما به خطر است. وقتی که انسانها در غارها زندگی می کردند باید از خودشان در مقابل حیوانات وحشی و درنده ها یا دیگر تهدید ها مراقبت کنند که به این ترتیب آنها ابزار هایی برای حمله یا فرار درست کردند.
وقتی دچار استرس می شویم سیستم عصبی فعال می شود و هورمون ترشح می کند. هورمونهای کورتیزول و آدرنالین. در این شرایط بدن تحریک می شود و سریعتر رفتار می کند. قلب برای تامین فعالیت بدن سریعتر می تپد، تنفس بیشتر و شدیدتر می شود، بدن شروع به تولید انرژی برای فرار یا حمله می کن. برای همین وقتی عصبانی هستیم احساس می کنیم زور بیشتری در بازوهایمان هست.
هورمون کورتیزول چیست؟
کورتیزول یک هورمون استروئیدی است که در برابر استرس و اضطراب، به کمک غده هیپوفیز سنتز می شود. در زمانی که هورمون کورتیزول سنتز می شود، مقدار قند خون افزایش پیدا می کند. به این حالت هیپرگلیسمی گفته می شود.
زمانی که استرس به شکل مزمن اتفاق می افتد؛ سطح کورتیزول در مدت زمان زیادی بالاتر از حد عادی می ماند و تحقیقات نشان می دهد که بالا بودن سطح هورمون استروئیدی کورتیزول به مدت طولانی یک سری عوارض برای بدن ایجاد می کند.
- عملکرد شناختی مختل می شود؛
- غده تیروئید به درستی کار نمی کند؛
- بافت عضلانی کم می شود؛
- سیستم دفاعی بدن ضعیف می شود؛
- چربی های شکمی زیاد می شوند؛
در نتیجه، استرس مزمن با افزایش سطح قند خون و عوارضی که این هومون ایجاد می کند، عوارض گفته شده را در بدن ایجاد می کند.
علاوه بر این افزایش چربی شکمی منجر به بیماری های قلبی، سطح بالای کلسترول بد (LDL) و کاهش سطح کلسترول خوب (HDL) و احتمال حملات قلبی می شود.
پس می بینید که استرس بد و مزمن به سادگی سیستم بدنی شما را کاملا به خطر می اندازد و اتفاقاتی را رقم می زند که اصلا خوشایند نیست.
هورمون آدرنالین چیست؟
این هورمون، یک نوع انتقال دهنده عصبی است و ضربان قلب را افزایش می دهد؛ رگهای خونی را منقبض و راههای هوایی را بازتر می کند. در زمان هیجان این هورمون ترشح می شود.
کار این هورمون در بدن تبدیل گلیکوژن به گلوکز، رفتن به سمت قلب و افزایش ضربان قلب؛ منقبض کردن رگهای خونی و فرستادن خون به ماهیچه ها؛ و سریعتر کردن تنفس است.
سردرد؛ ترمور در اندامها؛ لرزش دست؛ تپش قلب؛ افزایش فشار خون؛ آریتمی قلبی و احتمال خونریزی مغزی از عوارضی است که ممکن است در اثر آدرنالین زیاد برای فرد پیش بیاید.
علامت و نشانه استرس چیست
استرس باعث بسیاری مشکلات جسمی و روحی در بیمار می شود. فرد مضطرب ممکن است با علائمی مثل سرگیجه، سردرد، حالت تهوع، تپش قلب، بی خوابی، مشکل در تمرکز، کاهش راندمان کاری در روابط اجتماعی و روزانه رو به رو شود.
دیگر علائم استرس عبارتند از
- تعریق
- خشکی دهان
- احساس گیجی
- افسردگی
- خستگی
- تمایل به انزوا
- گرفتگی صدا
- حالت های عصبی و تشنجی
در مواردی که استرس شدت پیدا می کند و یا مزمن می شود، احتمال مشکلات قلبی، تنفسی، سیستم ایمنی و غیره هم به وجود می آید که در اینصورت بیمار ممکن است سرماخوردگی های مکرر، درد قفسه سینه، گرفتگی نفس و علائم دیگر این بیماری ها را تجربه کند.
مهمتر از هر چیزی در این شرایط تشخیص استرس مزمن بیمار است که باید به خوبی درک و درمان شود.
چرا باید حملات اضطرابی مدیریت شود؟
وقتی بدن برای طولانی مدت دچار حملات اضطرابی باشد؛ بیمار از نظر جسمی؛ اجتماعی و روحی دچار مشکل می شود. عوارضی که هورمونهای کورتیزول و آدرنالین به جا می گذارند، در کنار دیگر عوارضی که به شما خواهم گفت؛ باعث می شود تا بیمار یک زندگی عادی نداشته باشد و متاسفانه درک این موضوع برای اطرافیان کمی سخت خواهد بود، که چرا فردی که مدام استرس و اضطراب دارد با درد های مختلف رو به رو است. یا در مواردی رفتار اجتماعی مناسبی ندارد.
بنابراین مدریت و کنترل این اضطراب بسیار مهم است و باید بیمار درمان شود؛ تا دردها و مسائل اجتماعی و روحی او به درستی رفع و رجوع شود.
همکاری خود فرد در مدیریت این حملات به شدت مهم است. گاها می دانم که بیماران به شرایط خودشان خو گرفته اند و نمی دانند که چگونه با گذشت زمان احتمال گرفتاری ها و بیماری های خطرناک جسمی افزایش پیدا می کند. علاوه بر این گاها به دلیل مقاومتی که از درون ذهنشان نسبت به احساسات خود دارند، اصل اضطراب خود را پنهان می کنند و این یک خطر مضاعف است.
برای مدیریت اضطراب در خانه روشهایی وجود دارد. البته درباره بیماران با استرس مزمن، مسئله باید با نظارت پزشک همراه باشد.
لایف استایل درست داشته باشید:
شما می توانید با یک برنامه ریزی مناسب برای تغذیه و ورزش و همین طور یک سری تمرین های ساده سطح کنترلتان را بر روی استرس و اضطرابتان کم کنید. این موارد را در اینجا آورده ام ولی در مقاله کاملی مدیریت استرس در خانه را برایتان شرح خواهم داد.
غذای سالم بخورید:
رژیم غذایی سالم می تواند یک کنترل کننده عالی برای شما باشد. وقتی بدن شما پر از تنش و خسته است ناخودآگاه اضطراب شما را به سمت پرخوری و خوردن غذاهای چرب و شیرین می کشاند. قند و چربی در کنار این تنش ها یک سه ضلعی مستعد و خطرناک است. زنگ خطر بیماری های قلبی همین جا خورده می شود.
بهتر است موقع عصبانیت و استرس به سمت میوه ها؛ قهوه تلخ؛ عسل یا مواردی از این دست بروید. درباره تغذیه مناسب در کنترل استرس مقاله عالی و کاملی را در همین سایت منتشر می کنم.
ورزش منظم داشته باشید:
ورزش کردن به شکل درست، جریان خون را افزایش می دهد؛ اکسیژن بیشتری به بدن رسانیده می شود و روح تازه ای در شما دمیده می شود. اگر یک موسیقی پرانرژی به همراه رقص در برنامه روزانه تان قرار بدهید قطعا نتیجه آن را در کنترل شرایط خودتان می بینید. تاثیر ورزش بر استرس بسیار چشمگیر است.
سیگار و تنباکو ممنوع:
بسیار دیده ام افراد در زمان عصبانیت شروع به سیگار کشیدن می کنند. تصور آنها این است که سیگار آنها را آرام می کند، ولی استفاده از سیگار بر خلاف تصور آنها حالت های استرسی را افزایش می دهد. اعتیاد به نیکوتین باعث می شود که مدیریت شما در شرایط استرس زا بسیار ضعیف تر باشد. سیگار و استرس در کنار هم یعنی مشکلات ریوی و تنفسی حاد.
به اندازه کافی بخوابید:
خواب مناسب سیستم بدن را تنظیم می کند. قلب شما درست تر کار می کند و سطح هورمون کورتیزول در بدن کاهش پیدا می کند. تمام اینها در شرایطی است که فرد یک خواب خوب را تجربه کند. برای مدیریت بهتر خواب راهکارهای مناسبی را در مقاله مدیریت خواب آورده ام.
افراد سمی را حذف کنید:
هرگز مجبور نیستید با کسانی ارتباط داشته باشید که حضورشان برایتان سمی و خطرناک است. افرادی که همیشه با انرژی منفی به سراغتان می آیند را از اطرافتان حذف کنید و به جای آن به رابطه های خوب و مثبت فکر کنید. رابطه سالم و دور از آسیب. علاوه بر آن ارتباط با حیوان خانگی اضطراب را کم می کند. داشتن یک گربه بامزه یا غذا دادن به آن. یک سگ کوچک وفادار یا یک طوطی و یا هر حیوان خانگی که مورد علاقه تان است.
مهارت مبارزه با موقعیت دلهره آور را کسب کنید:
بهترین راه برای اینکه دلهره را از خودتان دور کنید این است که آموزش ببینید چه زمانی و چگونه با این مسئله برخورد کنید و آن را مدیریت کنید. در زمانی که استرس ندارید آن تمرین کنید. این کمک می کند تا در صورت به وجود آمدن مسئله بهتر تصمیم بگیرید.
مدیتیشن کنید:
مدیتیشن از جمله راههایی است که کمک زیادی می کند تا شما اضطرابتان را کنترل کنید.
کدام بیماری ها ممکن است در اثر استرس به وجود بیاید
- مشکلات تیروئیدی
- بیماری های قلبی
- بیماری های تنفسی و آسم
- چاقی
- دیابت
- مشکلات در سیستم عضلانی
- بیماری های سیستم ایمنی
- فشار خون
- مشکلات گوارشی
- اختلال در سیستم جنسی
- سردرد
- افسردگی
- آلزایمر
- سرعت بخشیدن به پیری
- مرگ زودرس
بیماری های قلبی
تحقیقات زیادی در زمینه بیماری های قلبی نشان می دهد؛ افراد در معرض استرس به دلایلی مثل افزایش هورمون کورتیزول؛ احتمال چاقی و همین طور افزایش احتمال سیگاری شدن فرد به شکل مستقیم و غیر مستقیم موجب بیماری و خطر ابتلای به بیماری قلبی افزایش پیدا کند.
در افرادی که با مشکلات قلبی مزمن رو به رو هستند؛ استرس ناگهانی به حملات قلبی منجر می شود
بیماری های تنفسی و آسم
شواهد زیادی در مطالعات نشان می دهد که استرس می تواند آسم را افزایش دهد. حتی در کودکانی که مادرانشان به استرس مزمن مبتلا بوده اند، به طور چشمگیری خطر ابتلا به آسم افزایش پیدا کرده است.
این در زمانی که مادر کودک به سیگار پناه ببرد، حتی شرایط را سخت تر و بدتر می کند. اگر مادری در دوران بارداری سیگار استعمال می کند؛ باید نگران سلامت تنفسی کودکش باشد.
چاقی مخصوصا در نواحی شکم
کورتیزول ترشح شده در استرس های مزمن باعث ذخیره شدن چربی در نواحی شکم می شود. این افراد همین طور در روی پاها و باسن ممکن است دچار ازدیاد چربی و چاقی شوند.
دیابت
اضطراب به دو شکل می تواند دیابت را در بیمار افزایش دهد. اول اینکه ایجاد عادت های بد غذایی می کند و کسی که دلهره دارد مدام دوست دارد تا غذاهای چرب و شیرین بخورد. دوم اینکه باعث افزایش سطح گلوکوز در دیابت نوع 2 می شود.
سردرد
هم میگرن و هم سردردهای تنشی با استرس های مزمن افزایش پیدا می کند. یکی از رایج تریم محرک های سردرد همین شرایط اضطرابی است.
افسردگی
به دنبال اضطراب و استرس، افسردگی هم به وجود می آید. مطالعات نشان داده است که افرادی که در مشکلات شغلی مثلا حقوق کمتر و یا شرایط کاری سخت تر بوده اند آمار بیشتری در ابتلا به افسردگی دارند.
مشکلات گوارشی
استرس ممکن است باعث ایجاد مشکلات در سیستم گوارش نشود ولی بر اساس مطالعاتی که انجام شده می تواند باعث بدتر شدن بیماری هایی مانند سوزش معده مزمن (GERD) یا سندروم روده تحریک پذیر IBS شود.
:منابع
https://www.webmd.com/balance/stress-management/features/10-fixable-stress-related-health-problems
https://www.everydayhealth.com/emotional-health/stress/illnesses-caused-stress/
https://www.mountelizabeth.com.sg/healthplus/article/health-conditions-linked-to-stress
- نقش تغذیه سالم در بهبود عملکرد مغز - 1403-11-20
- اختلال خواب، علائم و راههای درمان آن - 1403-11-16
- کما چیست؟ چگونه به بیمار کما کمک کنیم؟ - 1403-11-14