خیلی وقت‌ها پیش آمده که پس از نشستن‌های طولانی، احساس بی‌حسی پا یا گزگز در پاهایمان داریم. شاید اکثر اوقات با کمی تغییر حالت و زمان دادن این بی‌حسی برطرف شده و خیلی جدی گرفته نشود. اما دلیل این حالت از بی‌حسی پا چیست؟ چه زمانی باید این بی‌حسی را جدی بگیریم و به پزشک مراجعه کنیم؟ آیا این گزگز و سوزن سوزن شدن پاهایمان می‌تواند ناشی از یک بیماری مزمن و زمینه‌ای باشد؟ برای پاسخ به این پرسش‌های مهم در ادامه مطلب باما همراه باشید.
اگر حوصله خواندن این مطلب را ندارید می توانید در انتهای مطلب از پادکست آن استفاده کنید. مطلب به صورت کامل برای شما خوانده شده است.
مهم‌ترین علت‌های بی‌حسی پا چیست؟
بسیاری از موارد، مثل عوارض برخی داروها، می‌توانند باعث فشار بر اعصاب و در نتیجه بی‌حسی و سوزن سوزن شدن شوند. کارهایی که ما روزانه انجام می‌دهیم نیز می‌تواند سبب بی‌حسی اندام‌هایمان شود؛ از جمله نشستن یا ایستادن طولانی مدت در یک حالت و یا نشستن با پاهای متقاطع، یا خوابیدن روی بازو.
در حالاتی که بی‌حسی ایجاد شده ناشی از حرکات عادی و روزمره است، با کمی حرکت و تکان دادن پا یا دست بی‌حس شده، این شرایط کاملاً برطرف میشود.
علاوه بر چند حالتی که گفته شد، شرایط متعددی وجود دارد که می‌تواند باعث بی‌حسی و سوزن سوزن شدن شود، مانند:
- نیش حشرات یا گاز گرفتن حیوانات
- سموم موجود در غذاهای دریایی
- سطح غیر طبیعی ویتامین B-12، پتاسیم، کلسیم یا سدیم
- پرتو درمانی
- عوارض داروها، به ویژه داروهای شیمی درمانی
- گاهی اوقات علت بی‌حسی پا می‌تواند آسیب فیزیکی به اعصاب نخاعی و ستون فقرات باشد، مانند عصب آسیب دیده در دیسک گردن یا فتق دیسک در ستون فقرات.
- در واقع شایع‌ترین علت پارستزی دست و پا (بی حسی پا یا دست)، تحت فشار قرار گرفتن اعصابی است که حس این اندام‌ها را به نخاع انتقال می‌دهند. سندرم تونل کارپال، بافت اسکار شده، بزرگ شدن رگ‌های خونی، عفونت یا انواع تومورها، همگی می‌توانند بر عصب فشار وارد کنند.
- علاوه بر اعصابی که در اندام‌ها وجود دارند، التهاب یا تورم خود نخاع یا مغز نیز سبب اختلال در انتقال حس دست و پا شده و می‌تواند سبب گزگز و سوزن سوزن شدن شود.
- یکی دیگر از دلایل بی‌حسی می‌تواند آسیب‌های پوستی‌ای مانند بثورات پوستی باشد که با ایجاد التهاب سبب پارستزی هستند. از دلایل ایجاد این بثورات پوستی می‌توان به سرمازدگی و زونا (بثورات دردناک ناشی از ویروس آبله مرغان) اشاره کرد.
- برخی از بیماری‌ها به عنوان یکی از علائمشان ایجاد بی‌حسی یا سوزن سوزن شدن می‌کنند.
بیماری های با علائم بی حسی پا
- دیابت
- نوروپاتی
- میگرن
- سندرم رینود
- ام اس
- سکته مغزی یا حمله ایسکمی گذرا (سکته مغزی کوچک)
- تشنج
- سخت شدن سرخرگ‌ها (آترواسکلروز)
- کم کاری تیروئید یا بیماری هاشیموتو
- دیابت، یک علت مهم برای بی‌حسی و گزگز دست و پا
در برخی از افراد مبتلا به دیابت نوعی آسیب عصبی بوجود می‌آید که نوروپاتی دیابتی نامیده میشود. نوروپاتی دیابتی می‌تواند باعث بی‌حسی، سوزن سوزن شدن و درد در دست‌ها و پاها شود.
-
نقش تومورها و کیست‌ها در گزگز شدن و بی‌حسی پا
تومورها، کیست‌ها، آبسه‌ها و تومور‌های خوش خیم (غیر سرطانی مثل لیپوم)، می‌توانند بر مغز، نخاع یا هر قسمتی از ساق پا تأثیر بگذارند. این فشار می‌تواند جریان خون را در پاها محدود کرده و باعث بی‌حسی شود.
-
مصرف الکل، یک فاکتور موثر در گزگز شدن پا
سموم موجود در مشروبات الکلی می‌توانند باعث آسیب عصبی شوند که با بی‌حسی، به ویژه در پاها، همراه است.
این نوع آسیب عصبی، که ناشی از مصرف زیاد الکل است، با کاهش سطح ویتامین های گروه B مانند B-1 (تیامین) ، B-9 (فولات) و B-12 مرتبط است؛ چراکه مصرف الکل با اثر منفی بر دستگاه گوارش فرد میزان جذب این ویتامین‌ها را کاهش می‌دهد.
-
سکته‌های مغزی و بی حسی پا
سکته‌های مغزی حتی اگر سکته‌های کوچکی باشند، می‌توانند باعث آسیب مغزی شده و بر تفسیر و پردازش سیگنال های عصبی توسط مغز تأثیر بگذارند.
سکته مغزی گاهی می‌تواند باعث بی‌حسی موقت یا طولانی مدت در قسمت هایی از بدن، مثل پاها، شود.
-
بیماری MS (ام اس) یک علت شایع برای بی‌حسی و گزگز دست و پا
بی حسی یکی از علائم اولیه شایع و مهم بیماری مولتیپل اسکلروزیس (MS) است.
اگر فردی به ام اس مبتلا شود سیستم ایمنی اش به جای حمله به عوامل خارجی مثل ویروس‌ها، به سیستم اعصاب مرکزی او حمله کرده و سبب تخریب اعصاب میشود.
در این بیماری پای فرد ممکن است احساس “سوزن سوزن شدن” داشته و یا بی حسی آنقدر شدید باشد که فرد نتواند پای خود را احساس کرده و به سختی راه برود.
-
علائم پارستزی دست و پا
جالب اینجاست که خود پارستزی چیزی است که می توان آن را مجموعه ای از چندین نوع علامت مزمن یا گذرا دانست.
هنگامی که پارستزی ناشی از یک بیماری خاص است، علائم بوجود آمده ممکن است بخشی از تجربه فرد از بیماری زمینه‌ای ای باشد که به آن مبتلاست.
علائم پارستزی ممکن است شامل موارد زیر باشد:
- خارش
- مور مور شدن
- افتادگی پا
- دیسارتریا
- بی‌حسی
- آتروفی عضلانی
- دیسمتری چشمی
- سندرم پای بی قرار
- احساس خزیدن روی پوست
- “به خواب رفتن” اندام هایی مانند دست، پا، بازوها و …
علائم مهمی که ممکن است با پارستزی پا همراه باشند عبارتند از:
-
- خون ریزی
- تاول زدن
- درد همراه با راه رفتن
- قرمزی، گرما یا تورم
- علاوه بر این موارد، بی حسی پا ممکن است با علائم مربوط به سایر سیستم های بدن همراه باشد، به طور مثال:
- تغییرات در احساس
- مشکل در راه رفتن
- حساسیت شدید به لمس
- مشکلات پا، مانند زخم و درد استخوان و مفاصل
- اختلال در هماهنگی اندام‌ها
- ضعف عضلانی
- درد
- بی‌حسی یا سوزن سوزن شدن در نواحی دیگر بدن
- درد شدید که در شب بدتر شود.
درمان بی‌حسی و سوزن سوزن شدن پاها چیست؟
با توجه به اینکه دلایل گسترده‌ای برای این مشکل وجود دارد، درمان افرادی که دچار بی‌حسی پا می‌شوند به علت بوجود آورنده‌ی آن بستگی دارد.
پس در مواردی که این بی‌حسی ناشی از بیماری ای زمینه‌ای باشد، درمان بر رفع آن بیماری متمرکز خواهد بود.
اما همانطور که در مقاله اشاره شد، در اکثر مواقع بی‌حسی پا و سوزن سوزن شدن پاهایمان ناشی از بی‌تحرکی و تحت فشار قرار گرفتن اعصابمان است، پس با یک تغییر ساده در نحوه قرار گیری یا نشستن می‌توانیم اعصاب را از فشار خارج کرده و حس پاها را برگردانیم.
پژوهش‌های جدید نشان می‌دهند که مصرف ویتامین B12 در برگرداندن حس دست و پا و جلوگیری از گزگز اندام‌ها می‌تواند موثر باشد. نورولوژیست‌ها در مورد درمان بی حسی پا، اولین کاری که انجام می‌دهند تعیین مکان ضایعه‌ای است که سبب ایجاد حس گزگز شدن پا میشود. پس از انجام معاینات و تصویر برداری‌ها و مشخص شدن مکان ضایعه، پزشکان سعی می‌کنند ماهیت ضایعه را بفهمند، به طوری که آیا یک تومور است یا مثلا یک دیسک فتق شده.
در مورد بی حسی پاها ممکن است ضایعه در مغز، کورتکس حسی، در ساقه مغزی، نخاع، ریشه‌های کمری و یا اعصاب محیطی باشد.
در نتیجه
پارستزی یا احساس بی‌حسی پا و یا احساس سوزن سوزن شدن پا، دست‌ها یا سر، زمانی رخ می‌دهد که اعصاب تحت فشار قرار گرفته یا تحریک شوند و انتقال سیگنال‌های الکتریکی مختل شود. این حالت را می‌توان به ترافیک سیگنال‌های عصبی تشبیه کرد؛ زمانی که جریان سیگنال‌ها روان است، پیام‌های الکتریکی از ستون فقرات به اندام‌ها بدون مشکل منتقل می‌شوند، اما فشار یا آسیب به عصب می‌تواند این انتقال را مختل کرده و منجر به بی‌حسی یا گزگز شود.
در صورتی که احساس سوزن سوزن شدن پاها طبق این مقاله بر اثر بیماری است، در ابتدا بر اساس شرح حال و علائم بیمار، ناحیه درگیر شناسایی میشود تا مشخص گردد آیا علت پارستزی التهاب، عفونت، ضایعه دژنراتیو یا عوامل دیگر است. درمان پارستزی به ماهیت علت اصلی بستگی دارد. برای تسکین علائم، داروهایی مانند گاباپنتین، پره‌گابالین یا داروهای ضدافسردگی سه‌حلقه‌ای (TCA) استفاده می‌شوند، اما درمان قطعی بر رفع ضایعه اصلی متمرکز است. برای مثال، در بیماری‌هایی مانند سندرم گیلن‌باره، درمان‌هایی نظیر پلاسمافرزیس یا ایمونوگلوبولین وریدی (IVIG) به کار می‌روند، در حالی که در مواردی مانند پلی‌نوروپاتی التهابی مزمن دمیلینه‌کننده (CIDP)، علاوه بر پلاسمافرزیس و IVIG، کورتیکواستروئیدها نیز تجویز می‌شوند.
به طور کلی، شایع‌ترین علل پارستزی شامل فشار بر اعصاب (مانند سندرم تونل کارپال، فتق دیسک یا تومورها)، التهاب نخاع یا مغز، آسیب‌های پوستی مانند زونا یا سرمازدگی، و حتی عوارض دارویی یا کمبود مواد مغذی مانند ویتامین B12 است. فعالیت‌های روزمره مانند نشستن طولانی‌مدت یا قرار گرفتن در وضعیت نامناسب نیز می‌توانند به طور موقت باعث بی‌حسی شوند که اغلب با تغییر وضعیت یا حرکت برطرف میشود. در نهایت، درمان مؤثر پارستزی نیازمند شناسایی دقیق علت و تمرکز بر رفع ضایعه زمینه‌ای است.
پادکست مطلب:
پادکست را پلی کنید.
یک پاسخ
سلام وقت بخیر
من حسین هستم، این نظریه هاتون واقعا عالی بود، متشکرم