داروهای ضد افسردگی عموما برای درمان انواع مشکلات مربوط به حوزه سلامت روان به ویژه افسردگی و کاهش میزان اضطراب، استفاده می‌شوند. این داروها با تاثیر بر مواد شیمیایی مغز که به عنوان انتقال دهنده عصبی شناخته می‌شود، در بهبود خلق و خو و همچنین کاهش علائم افسردگی و اضطراب موثر واقع خواهند شد.
اما از طرفی نگرانی‌هایی در مورد عوارض جانبی داروهای ضد افسردگی وجود دارد و در این مقاله از کلینیک دکتر کیهانی فرد ما قصد داریم که به خوبی این عوارض جانبی را بررسی کرده و راه‌های کاهش آن را نیز به شما عزیزان ارائه دهیم. تا پایان با ما همراه باشید.
داروهای ضد افسردگی چگونه عمل می‌کنند؟
با توجه به اسناد ارائه شده در سایت پزشکی Rx List عموم داروهای ضد افسردگی با ایجاد تغییر در تعادل مواد شیمیایی مغز که به نام انتقال دهنده‌های عصبی شناخته می‌شوند، علائمی مانند کج خلقی، عدم تمایل به مواردی که افراد قبلا از آن لذت می‌برده‌اند و کمبود انرژی را درمان خواهند کرد. در افراد مبتلا به افسردگی، سلول‌های مغزی به تعداد کافی به این نوع پیام‌رسان‌ها شیمیایی دسترسی ندارند؛ از این روی داروهای ضد افسردگی دسترسی سلول‌های مغز به این نوع موارد را افزایش خواهند داد.
عوارض جانبی داروهای ضد افسردگی کدام هستند؟
برای اینکه بهتر بتوان با عوارض جانبی مصرف داروهای ضد افسردگی آشنا شد، بهتر است نگاهی دقیق به تمامی عوارض انواع گروه‌های دارویی در این زمینه داشته باشیم. از این روی این گروه‌بندی به شرح زیر خواهد بود:
عوارض جانبی داروهای ضد افسردگی گروه SSRI و SNRI
با توجه به تعاریف ارائه شده در سایت پزشکی American Psychiatric Association این گروه شامل مهارکننده‌های بازجذب سروتونین اختصاصی و مهارکننده‌های بازجذب سروتونین نوراپی نفرین می‌شوند و عوارض جانبی آن‌ها عبارتند از:
- احساس لرزش، اضطراب یا آشفتگی بیش از حد؛
- مواجهه با احساس بیماری و ناخوشی؛
- بروز سوء هاضمه و درد معده؛
- مواجهه با اسهال و یبوست؛
- کاهش میزان اشتها در افراد؛
- سرگیجه و سردرد؛
- بی‌خوابی یا احساس خواب‌آلودگی موادم؛
- کاهش میزان میل جنسی؛
- مشکل رسیدن به ارگاسم در حین برقراری رابطه جنسی؛
- مواجهه با اختلال نعوظ.
در نظر داشته باشید که موارد بیان شده امکان دارد که با عوارض دیگر گروه‌های دارویی نیز شباهت‌هایی داشته باشند.
عوارض جانبی داروهای ضد افسردگی گره سه حلقه‌ای TCAs
عوارض جانبی شایع این دسته به شرح زیر هستند:
- خشکی دهان؛
- تاری دید به صورت خفیف؛
- یبوست یا مشکل در دفع ادرار؛
- خواب آلودگی و سرگیجه؛
- بالا رفتن وزن؛
- افزایش تعریق بدن به ویژه در شب؛
- تپش قلب زیاد یا ضربان قلب سریع.
این نوع عوارض جانبی باید بعد از چند هفته که بدن شما به داروها عادت کردند، به طور طبیعی کاهش پیدا کنند.
آیا همه‌ی کسانی که از این داروهای استفاده می‌کنند در معرض عوارض آن هستند؟
استفاده از انواع داروهای ضد افسردگی ممکن است عوارض جانبی متفاوتی را به همراه داشته باشند. اما این عوارض برای تمام افراد یکسان نیست و این به نوع دارو، دوز مصرفی و مدت زمان مصرف بستگی دارد. برخی از داروها عوارض جانبی بیشتری دارند و دوزهای بالاتر معمولا با عوارض بیشتری همراه خواهند بود.
همچنین برخی عوارض جانبی مصرف داروهای ضد افسردگی ممکن است در ابتدای درمان بروز کنند و با گذر زمان کاهش میابد. شرایط پزشکی فردی نیز نقش مهمی در این زمینه بر عهده دارد. افرادی که بیماری‌های زمینه‌ای دارند ممکن است بیشتر در معرض عوارض جانبی باشند. علاوه بر این، تداخلات دارویی نیز می‌توانند خطر عوارض را افزایش دهند.
به همین دلیل مصرف داروهای ضد افسردگی باید حتما تحت نظر پزشک متخصص انجام گیرد تا عوارض جانبی ناشی از آن‌ها تا حد ممکن به حداقل برساند و بهترین نتیجه حاصل شود.
عوارض کوتاه مدت داروهای ضد افسردگی
برخی از مهم‌ترین عوارض مصرف داروهای ضد افسردگی در کوتاه مدت به شرح زیر هستند:
- حالت تهوع؛
- خستگی و خواب‌آلودگی یا بی‌خوابی‌های مکرر؛
- سردردهای شدید؛
- بالا رفتن وزن؛
- کاهش میل جنسی؛
- خشکی دهان؛
- مواجهه با سرگیجه؛
- افزایش میزان تعریق؛
- بروز احساس اضطراب و نگرانی؛
- تغییرات در اشتها؛
- دردهای عضلانی؛
- بروز مشکلات گوارشی؛
- تپش قلب؛
- احساس بی‌حسی یا سوزن سوزن شدن عضلات.
اما این عوارض کوتاه مدت به طور معمول در ابتدای درمان نمایان شده و امکان دارد با گذشت زمان از بین بروند.
عوارض بلند مدت مصرف داروهای ضد افسردگی
عوارض بلند مدت استفاده از داروهای ضد افسردگی به شرح زیر هستند:
- بالا رفتن قابل توجه وزن بدن؛
- بروز اختلالات جنسی؛
- احساس خستگی مزمن؛
- بروز مشکلات مربوط به حافظه و تمرکز؛
- بالا رفتن خطر ابتلا به دیابت نوع 2؛
- بروز تغییرات در فشار خون؛
- بالا رفتن احتمال ابتلا به بیماری‌های قلبی؛
- ابتلا به سندروم ترک دارو؛
- بروز تغییرات در خلق و خوی افراد؛
- مشکلات گوارشی جدی و مزمن؛
- پایین آمدن کیفیت زندگی؛
- احساس کسل بودن یا بی‌حالی؛
- بالا رفتن خطر ابتلا به برخی سرطان‌ها؛
- اختلالات خواب مزمن.
به همین دلیل است که همواره استفاده داروهای ضد افسردگی زیر نظر پزشکان متخصص در این زمینه از اهمیت ویژه‌ای برخوردار است.
تداخل داروهای ضد افسردگی با سایر داروها و تاثیرات آن
برای بررسی این بحث باید در ابتدا دانست که استفاده از داروهای ضد افسردگی با استفاده از کدام یک از داروهای دیگر تداخل دارد. این داروها به شرح زیر هستند:
- داروهای ضداضطراب مانند بنزودیازپین‌ها؛
- داروهای ضد درد مانند مخدرها؛
- داروهای ضد فشار خون؛
- داروهای ضد قارچی مانند فلوکونازول؛
- داروهای ضد ویروسی مانند داروهای HIV؛
- داروهای افزایش دهنده میزان سروتونین مانند برخی داروهای ضد درد و ضد افسردگی؛
- داروهای ضد تشنج؛
- داروهای هورمونی مانند قرص‌های ضدبارداری؛
- برخی داروهای گیاهی مانند سنت جان؛
- داروهای خواب‌آور.
اما تداخل دارویی با موارد بیان شده می‌تواند تاثیرات جدی بر سلامت افراد ایجاد کند. این تاثیرات به شرح زیر خواهند بود:
- بالا رفتن میزان عوارض جانبی: ترکیب داروها می‌تواند عوارض جانبی را افزایش دهد؛
- کاهش میزان اثر گذاری دارو: برخی از داروها می‌توانند تاثیر داروهای ضد افسردگی را کاهش دهند؛
- بالا رفتن سطح دارو در بدن: تداخل دارویی ممکن است موجب افزایش دارو در خون شده و خطر سمی شدن بدن را به همراه داشته باشد؛
- بروز تغییر در متابولیسم: برخی از داروها می‌توانند متابولیسم داروهای ضد افسردگی را تغییر دهند؛
- بالا رفتن خطر سندروم سروتونین: ترکیب داروهای افزایش دهنده سروتونین می‌تواند به این سندروم خطرناک منجر شود؛
- ایجاد تاثیراتی بر فشار خون: برخی از داروها می‌توانند میزان فشار خون را بالا و پایین کنند؛
- ایجاد تاثیرات منفی بر عملکرد قلب: ترکیب داروها می‌تواند به مشکلات قلبی منجر شود؛
- تغییر در خواب: داخل داروهای ضد افسردگی با سایر داروها می‌تواند الگوی خواب شما را تحت تاثیر خود قرار دهد؛
- کاهش یا افزایش چشمگیر اشتها: برخی تداخل‌های دارویی می‌توانند بر اشتها تاثیر بگذارند؛
- بروز تغییرات در وضعیت روانی: تداخل دارویی بر خلق و خو و وضعیت روانی افراد تاثیر می‌گذارد.
با توجه به موارد بیان شده بیش از پیش اصرار داریم که داروها حتما تحت نظر پزشک و با مشورت وی استفاده شوند تا بتوان در راستای کاهش عوارض جانبی قدم برداشت.
چگونه می‌توان عوارض داروهای ضد افسردگی را کاهش داد؟
برای کاهش میزان عوارض جانبی داروهای ضد افسردگی ابتدا مشاوره با پزشک ضروری خواهد بود. پزشک ممکن است دوز مصرفی دارو را تنظیم کرده یا از داروی جایگزین استفاده کند. همچنین شروع درمان با دوز پایین و افزایش تدریجی آن می‌تواند به کاهش عوارض جانبی کمک کند.
از طرفی رعایت رژیم غذایی متعادل و افزایش فعالیت بدنی نیز می‌تواند تاثیر مثبتی بر کاهش عوارض جانبی داشته باشد. هیدراته نگه داشتن بدن و مصرف مایعات کافی نیز به کاهش خشکی دهان و مشکلات گوارشی کمک خواهد کرد. همچنین در نظر داشته باشید که استفاده از برخی تکنیک‌های مدیریت استرس مانند مدیتیشن و یوگا برای بهبود وضعیت روانی و کاهش میزان عوارض جانبی داروهای ضد افسردگی، بسیار مفید خواهد بود.
سخن پایانی
استفاده از داروهای ضد افسردگی همواره با برخی عوارض جانبی همراه بوده است. از همین روی افراد در پی یافتن راهی برای کاهش میزان این عوارض هستند و ما نیز در این مقاله از مرکز کلینیک دکتر کیهانی فرد سعی داشتیم با بررسی بهتر و بیشتر عوارض جانبی مصرف داروهای ضد افسردگی و ارائه راه‌کارهایی برای کنترل میزان عوارض، در این راستا به شما عزیزان کمک کنیم. امیدواریم که مطالب بیان شده مفید و کارآمد واقع شده باشند. ممنون که تا پایان با ما همراه بودید.
