سردرد خوشه ای چیست، 10 مطلب بسیار مهم از سردرد خوشه ای که باید بدانید

سردرد خوشه ای دردى است که در یک طرف سر ايجاد می شود. این درد اغلب در اطراف، پشت و یا بالای چشم با الگوى خوشه اى يا چرخشى رخ مى دهد. درد آن بسیار شدید است. بسیاری از بیماران درد آن را شبيه حفاری مته زنی در سر توصیف می کنند.

سردرد ممکن است از ۱۵ دقیقه تا حداکثر ۳ ساعت ادامه داشته باشد، اما در برخی افراد تا هشت بار در روز هم تکرار می‌شود. این درد که اغلب بسیار آزاردهنده است، خوشبختانه با روش‌های مختلف قابل کنترل است. گاهی نیز سردردهایی رخ می‌دهند که از این الگو پیروی نمی‌کنند و شدت آن‌ها نیازمند اقدام فوری است؛ در چنین مواردی، به‌کارگیری راهکارهای درمان فوری سردرد شدید می‌تواند کمک‌کننده باشد.

چه کسانی دچار سردرد خوشه ای می شوند؟

مردان دو تا چهار برابر بيشتر از زنان احتمال ابتلا به سردرد خوشه ای را دارند؛ با این حال، شيوع کلی آن بسیار کم است و حدود 1 در 1000 است. به دلیل نادر بودن آن، اطلاعات محدودى در دسترس است.

اگر چه اکثریت قریب به اتفاق مبتلايان بزرگسالان هستند ، اما اين نوع سردرد در کودکان زیر 6 سال نيز گزارش شده است.

علائم و نشانه های سردرد خوشه ای چیست؟

سردرد خوشه اى همیشه یک طرفه است. با این حال، ممکن است محل درد در برخى افراد تغيير کند .

اکثر افراد مبتلا به سردرد خوشه ای درد خود را در اطراف یا پشت چشم شرح می دهند. درد ممکن است در امتداد پیشانی، درون فک و یا در طول خط دندان ها ، و یا در سراسر گونه نيز ادامه داشته باشد . اغلب درد ممکن است به گوش، گردن یا شانه نيز انتشار یابد.

علاوه بر سردرد، بسیاری از افراد مبتلا به سردرد خوشه اى دارای علایم و نشانه هایی هستند که ممکن است شامل موارد زیر باشند:

• خيس شدن چشم: برخی از افراد ممکن است فقط قرمزی ملتحب را داشته باشند.
• تورم يا افتادگى پلک
• آبريزش بينى

افراد مبتلا به سردرد خوشه اى همچنین ممکن است علائمی داشته باشند که معمولا جزو علائم سردرد میگرنی نيز می باشند، از جمله حساسیت به نور، صدا و یا نور ممکن است رخ دهد. با این حال، بر خلاف سردرد میگرنی، تحرک سردرد خوشه ای را تشدید نمی کند. در واقع، بسیاری از افراد در طول سردرد احساس بی حالی می کنند.

علت سردردهای خوشه‌ای

علت خاص و علت آناتومیک سردرد خوشه اى شناخته شده نيست. در ام آر آى ، اتساع شریان چشم در طول سردرد خوشه اى حاد را نشان مى دهد ، در حالی که پت اسکن فعالیت درون سینوسی حفره ای را نشان می دهد. با این حال، در بسیاری از بیماران با سردرد هاى ديگر نیز اختلالات در مناطق مشابه دیده می شود، بنابراین این آزمایش ها نتايج قطعی نشان نمى دهند. شواهدی وجود دارد که هیپوتالاموس ممکن است در چرخه عود سردرد خوشه اى دخیل باشد. فعال شدن گانگلیون سه گانه ممکن است باعث تغییرات زیادی در سردرد خوشه ای شود، اما محرک فعال سازی این منطقه مشخص نشده است.

چه چیزهايى سردرد خوشه ای را تحريک مى کنند؟

بسیاری از بیماران شروع سردرد خود را هنگام خواب تجربه می کنند. علاوه بر این، الکل می تواند باعث تحريک سردردهای خوشه ای در بیمارانى شود که در میان یک چرخه ى از سردرد هستند. هيستامين و نيتروگليسيرين می توانند سردردهای خوشه ای در بیماران را تحريک کنند. تغيير فصلی در برخى بيماران نيز تحريک کننده است. برخی از بیماران دارای سردرد هاى خوشه اى هستند که ميزان آن با تغییرات محیطی یا تغییر سطوح استرس یا فعالیت تغيير پيدا می کنند. به نظر می رسد عوامل هورمونی یا قاعدگی باعث سردرد خوشه ای نمى شوند. سایر عوامل  شامل سیگار کشیدن و سابقه خانوادگی است.

تشخیص سردرد خوشه ای 

تشخیص سردرد خوشه اى معمولا پس از بررسی شرح حال و سابقه ى سردرد و معاینه فیزیکی انجام می شود. سردرد خوشه اى در ارائه خود منحصر به فرد است و اغلب شرح حال برای تشخیص کافی است. در حالیکه هیچ مطالعه ى تصویربرداری یا آزمایش خون خاصى نمی تواند تشخیص سردرد خوشه اى را تایید کند، مى توان از  ام آر آى  یا سی تی اسکن مغز کمک گرفت تا تایید شود که عامل دیگری باعث علائم مشابه سردرد خوشه اى نشده باشد. در بعضی موارد، معاينه ى چشم برای ارزيابى وجود مشکل درون چشم نياز است .

پیش بینی سیر سردرد خوشه‌ای

با گذشت زمان، فرکانس سردرد خوشه ای کاهش می یابد، اما ممکن است چندین سال طول بکشد. سردرد خوشه اى می تواند به مدت طولانی مدت از بین برود و سپس به حالت عادی بازگردد. به همین ترتیب با پزشک خود در مورد نیاز به ادامه درمان مواجه خواهید شد.

به نظر می رسد سردرد خوشه ای با سایر بیماری های عصبی مانند آلزایمر، بیماری پارکینسون یا مولتیپل اسکلروز ارتباط نداشته باشد. با این حال، بسیاری از افراد مبتلا به مولتیپل اسکلروزیس دچار سردردهای شدید می شوند.

مدت زمان سردردهای خوشه‌ای

زمانی که چرخه ی سردرد های خوشه ای در افراد مختلف شروع می شود، طول آن متفاوت بوده و می تواند در بعضی افراد یک روز در میان و روزی یک بار اتفاق افتاده، و یا اینکه در برخی دیگر هر روز و تا هشت بار در روز درگیرشان کند. همچنین سردرد ها می توانند از ده الی پانزده دقیقه تا حتی سه ساعت طول بکشند.

ماهیت سردردهای خوشه‌ای: خطرناک یا غیرخطرناک؟

 خوشبختانه سردردهای خوشه ای خطرناک نبوده و باعث آسیب دائمی به مغز نمی شوند. با این حال به علت تکرار پذیر و ناخوشایند بودنشان می توانند کیفیت زندگی فرد را کاهش دهند. پس بهترین کار می تواند شناختن محرک های شروع سردرد و دوری از آنها باشد.