نوروپاتی محیطی (Peripheral neuropathy)، یکی از اختلالات عصبی شایع است که به آسیب‌دیدگی اعصاب محیطی اشاره دارد. این اعصاب، مسئول انتقال سیگنال‌های عصبی از مغز و نخاع به سایر قسمت‌های بدن هستند. زمانی که این اعصاب دچار آسیب می‌شوند، عملکرد بدن مختل شده و علائم ناخوشایندی نظیر درد، بی‌حسی، سوزش، ضعف عضلانی یا حتی مشکلات مربوط به عملکرد خودمختار بدن (مانند تعریق یا ضربان قلب) بروز می‌کند. عوامل مختلفی می‌توانند باعث بروز مشکلات عصب محیطی شوند، از جمله بیماری‌های مزمن مانند دیابت، مشکلات کلیوی، عفونت‌ها، سوء مصرف الکل و برخی اختلالات ژنتیکی. در برخی موارد، داروها یا آسیب‌های فیزیکی نیز می‌توانند به این وضعیت منجر شوند.
عکس از پای فردی که دچار اختلالات عصبی شده است.
تشخیص دقیق و مدیریت این آسیب عصبی، از اهمیت بالایی برخوردار است؛ چرا که درمان‌های مناسب می‌توانند به کاهش علائم و بهبود کیفیت زندگی مبتلایان کمک کنند. یکی از روش‌های پیشرفته و کارآمد برای تشخیص نوروپاتی محیطی، نوار عصب و عضله است که به بررسی عملکرد اعصاب و عضلات بدن می‌پردازد. این تست معمولاً در کلینیک‌ها و بیمارستان‌ها انجام می‌شود، اما دکتر کیهانی‌فر، متخصص نورولوژی، خدمات نوار عصب و عضله را به صورت تخصصی در منزل نیز ارائه می‌دهند.
خدمات نوار عصب و عضله در منزل با استفاده از دستگاه الکترومیوگرافی انجام می‌شود. این دستگاه قادر است تا سیگنال‌های عصبی و عضلانی را ثبت کرده و وضعیت عملکرد آن‌ها را به‌دقت ارزیابی کند. انجام این تست در منزل به بیمار این امکان را می‌دهد که بدون نیاز به رفت و آمد به مراکز درمانی، در محیط راحت و آشنای خانه خود تحت بررسی قرار گیرد. این امر علاوه‌بر کاهش استرس بیمار، باعث صرفه‌جویی در زمان و هزینه‌ها نیز می‌شود. به‌ویژه برای بیمارانی که به‌دلیل شرایط جسمی یا محدودیت‌های حرکتی قادر به مراجعه به مراکز درمانی نیستند، این خدمات به یک گزینه مناسب و موثر تبدیل می‌شود.
فهرست مطالب
نوروپاتی محیطی: شناخت و علل آن
نوروپاتی محیطی، به آسیب به سیستم عصبی محیطی اطلاق می‌شود که می‌تواند منجر به علائمی مانند ضعف عضلانی، بی‌حسی، گزگز و درد، به‌ویژه در دست‌ها و پاها، شود. این وضعیت می‌تواند به دلایل مختلفی ایجاد شود که برخی از آن‌ها شامل بیماری‌ها، مصرف داروها یا حتی شرایط خاص جسمی است. در برخی موارد، هیچ علت قابل شناسایی برای این آسیب وجود ندارد و به آن نوروپاتی ایدیوپاتیک می‌گویند.
بیماری‌هایی مانند بیماری ام اس، پارکینسون و افسردگی، می‌توانند با نوروپاتی محیطی مرتبط باشند. در بیماری ام اس و پارکینسون، آسیب به سیستم عصبی مرکزی ممکن است باعث اختلال در عملکرد اعصاب محیطی شود و علائم مشابه نوروپاتی ایجاد کند. همچنین، افسردگی می‌تواند حساسیت به درد را افزایش دهد و علائم نوروپاتی را تشدید کند. همچنین آسیب مغزی می‌تواند با نوروپاتی محیطی ارتباط داشته باشد؛ چرا که آسیب به بخش‌های مختلف مغز یا نخاع، می‌تواند به اختلال در انتقال سیگنال‌های عصبی منجر شود.
علل اصلی نوروپاتی محیطی شامل:
دیابت
نوروپاتی محیطی ناشی از دیابت نوع 1 یا 2، به نام پلی نوروپاتی دیابتی شناخته می‌شود. این آسیب به علت سطوح بالای قند خون است که به رگ‌های خونی کوچک آسیب می‌زند و بر اعصاب تاثیر می‌گذارد. افراد مبتلا به دیابت که کنترل مناسبی بر قند خون خود ندارند یا عوامل دیگری مانند مصرف زیاد الکل یا بالای 40 سال سن دارند، بیشتر در معرض خطر این بیماری قرار دارند. همچنین از هر چهار نفر مبتلا به دیابت، یک نفر درد ناشی از آسیب عصبی را تجربه می‌کند.
شرایط بهداشتی و پزشکی دیگر
- الکل: مصرف بیش از حد الکل به مدت طولانی می‌تواند باعث آسیب عصبی شود.
- کمبود ویتامین‌ها: کمبود ویتامین B12 یا سایر ویتامین‌ها می‌تواند منجر به نوروپاتی محیطی شود.
- آسیب فیزیکی به اعصاب: آسیب به اعصاب می‌تواند ناشی از تصادفات یا جراحی‌ها باشد.
- غده تیروئید کم کار: اختلال در عملکرد غده تیروئید می‌تواند به مشکلات عصب محیطی منجر شود.
- عفونت‌ها: برخی عفونت‌ها مانند زونا، بیماری لایم، دیفتری، بوتولیسم و HIV، می‌توانند موجب آسیب به اعصاب شوند.
- التهاب رگ‌های خونی: التهاب در رگ‌های خونی می‌تواند به اعصاب آسیب برساند.
- بیماری‌های کبدی و کلیوی مزمن: مشکلات مزمن در این اندام‌ها می‌تواند به نوروپاتی محیطی منجر شود.
شرایط خاص و بیماری‌های ژنتیکی
- گاموپاتی مونوکلونال با اهمیت نامشخص (MGUS): وجود پروتئین غیرطبیعی در خون می‌تواند به آسیب عصبی منجر شود.
- انواع خاصی از سرطان‌ها: مانند لنفوم، سرطان سیستم لنفاوی و میلوم متعدد، که نوعی سرطان مغز استخوان است.
- بیماری Charcot-Marie-Tooth (CMT): نوعی بیماری ژنتیکی که باعث آسیب عصبی، به ویژه در پاها می‌شود.
- سموم محیطی: وجود سطوح بالای سموم در بدن، مانند آرسنیک، سرب یا جیوه، می‌تواند موجب آسیب به اعصاب شود.
بیماری‌های نادر و خودایمنی
- سندرم گیلن باره: یک بیماری نادر که باعث شروع سریع فلج در عرض چند روز می‌شود.
- آمیلوئیدوز: گروهی از بیماری‌های نادر که به علت رسوب پروتئین‌های غیرطبیعی به نام آمیلوئید در بافت‌ها و اندام‌ها رخ می‌دهند.
- بیماری‌های خودایمنی: بیماری‌هایی مانند آرتریت روماتوئید، لوپوس، سندرم شورن و بیماری سلیاک می‌توانند به نوروپاتی محیطی منجر شوند.
تشخیص نوروپاتی محیطی با نوار عصب و عضله
تشخیص نوروپاتی محیطی با نوار عصب و عضله، معمولاً با استفاده از دو روش اصلی انجام می‌شود: مطالعه هدایت عصبی (NCS) و الکترومیوگرافی (EMG).
عکس از فردی سالمند که به شدت از درد عضلات خود رنج می‌برد.
در مطالعه هدایت عصبی، الکترودهایی بر روی پوست قرار داده می‌شوند و پالس‌های الکتریکی به اعصاب ارسال می‌شود تا سرعت و قدرت انتقال سیگنال‌های عصبی اندازه‌گیری شود. این تست به‌ویژه برای بررسی عملکرد اعصاب حرکتی و حسی مفید است و می‌تواند اطلاعات دقیقی درباره وضعیت اعصاب به پزشک ارائه دهد.
در الکترومیوگرافی، یک سوزن الکترود به عضلات وارد می‌شود تا فعالیت الکتریکی آن‌ها در حالت استراحت و انقباض ثبت شود. این روش به تشخیص آسیب‌های عصبی و اختلالات عضلانی کمک می‌کند و می‌تواند محل دقیق آسیب را مشخص کند.
توجه داشته باشید که نوروپاتی محیطی معمولاً با این روش‌ها تشخیص داده می‌شود، نه با نوار مغز (EEG)، سونوگرافی داپلر مغزی یا آر تی ام اس (RTMS). اما این سه روش می‌توانند به تشخیص مشکلات دیگری که ممکن است با نوروپاتی ارتباط داشته باشند کمک کنند.
راه‌های پیشگیری و درمان نوروپاتی محیطی
برای درمان و پیشگیری از نوروپاتی محیطی، هدف اصلی رسیدگی به علت زمینه‌ای بیماری و تسکین علائم است. درمان‌ها شامل گزینه‌های مختلفی هستند:
- داروها: برای تسکین درد و ناراحتی، از داروهای ضد التهابی، داروهای موضعی مانند چسب لیدوکائین، کرم کپسایسین و داروهای ضد افسردگی و ضد تشنج استفاده می‌شود. در موارد شدیدتر، ممکن است داروهای مخدر تجویز شوند.
- تحریک الکتریکی عصب از راه پوست (TENS): این روش با استفاده از جریان الکتریکی ملایم درد را کاهش می‌دهد و می‌تواند در خانه استفاده شود.
- کاردرمانی و فیزیوتراپی: فیزیوتراپی برای تقویت قدرت عضلانی و اصلاح وضعیت بدن مفید است. کاردرمانی به افراد کمک می‌کند تا با تغییرات عملکردی ناشی از آسیب عصبی سازگار شوند.
- تغذیه و سبک زندگی: رژیم غذایی متعادل، ورزش منظم و اجتناب از مصرف الکل و سیگار، می‌توانند از آسیب عصبی جلوگیری کنند.
- درمان‌های خودایمنی: در صورتی که نوروپاتی ناشی از مشکلات خودایمنی باشد، از داروهای سرکوب کننده سیستم ایمنی مانند پردنیزون و آزاتیوپرین استفاده می‌شود.
- بریس و پشتیبانی ارتوپدی: برای کاهش درد و بهبود عملکرد، می‌توان از بریس‌های خاص یا کفش‌های دیابتی استفاده کرد.
- طب سوزنی: این روش با استفاده از سوزن‌های دقیق در نقاط خاص بدن برای کاهش درد و بهبود عملکرد عصبی مفید است.
- تمرینات ذهن/بدن: تکنیک‌هایی مانند یوگا، تای چی و تنفس عمیق، می‌توانند به کاهش استرس و درد کمک کنند.
- جراحی: در موارد جدی، جراحی برای کاهش فشار روی عصب آسیب دیده ممکن است لازم باشد.
برای پیشگیری از نوروپاتی محیطی، موارد زیر را رعایت کنید:
- مدیریت بیماری‌های زمینه‌ای: کنترل قند خون در دیابت و مدیریت بیماری‌های دیگر مانند آرتریت روماتوئید.
- سبک زندگی سالم: ترک سیگار، مصرف غذای سالم و ورزش منظم.
- اجتناب از سموم: پرهیز از قرار گرفتن در معرض مواد سمی و داروهای مضر.
درمان‌های دارویی و غیر دارویی برای نوروپاتی محیطی
این درمان ها شامل روش‌های مختلفی است که می‌تواند به کاهش علائم و بهبود کیفیت زندگی کمک کند:
درمان‌های دارویی
- مسکن‌ها: داروهای ضد التهاب غیر استروئیدی (NSAIDs) مانند ایبوپروفن برای دردهای خفیف استفاده می‌شوند. در موارد درد شدیدتر، ممکن است پزشک داروهای مخدر مانند ترامادول را تجویز کند، اما این داروها باید با احتیاط مصرف شوند به دلیل خطر وابستگی.
- داروهای ضد تشنج: داروهایی مثل گاباپنتین می‌توانند در کاهش درد عصبی مؤثر باشند و به تسکین علائم کمک کنند.
- داروهای ضد افسردگی: برخی از داروهای ضد افسردگی سه‌حلقه‌ای نیز ممکن است در کاهش درد نوروپاتی مؤثر باشند.
درمان‌های غیر دارویی
- فیزیوتراپی و ورزش: تمرینات فیزیکی برای تقویت عضلات و بهبود عملکرد بدن مفید هستند و می‌توانند به کاهش درد و ناراحتی کمک کنند.
- طب سوزنی: این روش می‌تواند در کاهش علائم نوروپاتی مؤثر باشد و به تسکین دردهای عصبی کمک کند.
- مکمل‌های غذایی: استفاده از مکمل‌هایی مانند اسید آلفا لیپوئیک و ال کارنیتین ممکن است به کاهش علائم نوروپاتی ناشی از دیابت کمک کند.
تاثیر درمان‌های فیزیکی و جراحی
درمان‌های فیزیکی و جراحی می‌توانند نقش مهمی در بهبود علائم نوروپاتی محیطی ایفا کنند. فیزیوتراپی با تمرینات استقامتی، تعادلی و انعطافی، به تقویت عضلات و بهبود عملکرد عصبی کمک می‌کند، در حالی که تکنیک‌های آرام‌سازی مانند یوگا و مدیتیشن نیز می‌توانند استرس و درد را کاهش دهند. همچنین، ماساژ و الکتروتراپی برای تسکین درد و بهبود وضعیت عضلانی مؤثر هستند. در مواردی که اعصاب دچار فشرده شدن می‌شود، مانند سندرم تونل کارپال، جراحی برای کاهش فشار روی اعصاب آسیب‌دیده می‌تواند به ترمیم و کاهش درد کمک کند. این روش‌های درمانی، در کنار داروهای مختلف، به بهبود وضعیت بیماران مبتلا به نوروپاتی محیطی کمک می‌کنند.
نتیجه‌گیری
نوروپاتی محیطی یک وضعیت دردناک و پیچیده است که می‌تواند کیفیت زندگی فرد را تحت تاثیر قرار دهد، اما با تشخیص زودهنگام و درمان مناسب، علائم آن قابل کنترل و حتی بهبود می‌یابند. درمان‌های دارویی، فیزیکی و در برخی موارد جراحی، می‌توانند به تسکین درد و بهبود عملکرد عصبی کمک کنند. برای رسیدن به بهترین نتیجه در درمان، مشورت با یک متخصص خبره ضروری است.
دکتر مجید کیهانی‌فر، فوق تخصص اینترونشن نرواسکولار و متخصص مغز و اعصاب، با تجربه و دانش بالا در زمینه درمان مشکلات عصبی، می‌تواند راهکارهای موثر و شخصی‌سازی شده‌ای برای بهبود وضعیت بیماران مبتلا به نوروپاتی محیطی ارائه دهد. برای ارتباط بیشتر می‌توانید از طریق راه‌های ارتباطی زیر اقدام کنید.
منابع:
https://www.nhs.uk/conditions/peripheral-neuropathy/causes/?utm_source=perplexity
https://www.nhs.uk/conditions/peripheral-neuropathy/diagnosis/?utm_source=perplexity
https://www.azipc.com/post/10-treatment-options-for-peripheral-neuropathy?utm_source=perplexity
فوق تخصص مغز و اعصاب at مطب دکتر کیهانی فرد
دکتر مجید کیهانی فرد متولد سال ۱۳۵۲ در شهر اصفهان هستند، ایشان در سال ۱۳۷۰ با رتبه ۵۴ کنکور سراسری در دانشگاه اصفهان به عنوان دانشجوی پزشکی مشغول به تحصیل شدند، ایشان پس از سپری نمودن دوره عمومی در دانشگاه شهید چمران اهواز در دوره تخصصی مغز و اعصاب شروع به تحصیل نمودند و در همان سال با تحقیقات بسیار موثری بر روی بیماری ام اس توانستند موفقیتهای چشمگیری در زمینه کنترل علائم بیماری ام اس به دست آورند.
Latest posts by دکتر کیهانی فرد (see all)
- نوروفیدبک: کاربردها و محدودیت‌ها - 1403-12-23
- درمان‌های غیرتهاجمی برای دیستونی عضلانی - 1403-12-16
- چگونه ربات‌ها به جراحان مغز کمک می‌کنند؟ - 1403-12-15
اشتراک
0 نظرات