رژیم غذایی بعد از سکته مغزی
افرادی که دچار سکته مغزی چه از نوع سکته شدید مغزی یا سکته های خفیف می شوند، باید رژیم غذایی خود را تغییر دهند. زیرا با وجود شرایط بد، ممکن است مجدداً دچار همین مسئله شوند. اگر از صبحانه بیماران سکته مغزی تا انتخاب میوه های مفید برای بیمار دقت کافی بشود احتمال سکته مجدد در آنها را کاهش پیدا می کند و همچنین به بهبود بیماری آنها کمک کند. گذشته از آن بسیاری بیماران و یا همراهان آنها در اولین فرصت ممکن از دکتر سوال می کنند خوب “برای سکته مغزی چی خوبه“. آنها سردرگم هستند و ممکن است تصور کنند نمی توانند از بیمار مراقبت لازم را بکنند و دچار اضطراب و ناراحتی می شوند. همه اینها دلایلی است که لازم دانستیم در این مطلب به شکل مفصل راجع به رژیم غذایی بعد از سکته مغزی صحبت کنیم.
لطفا این مطلب مهم کلینیک فوق تخصصی مغز و اعصاب را برای آنهایی که نیاز دارند و یا در این شرایط هستند هم به اشتراک بگذارید. (این مطلب به بسیاری بیماران سکته مغزی کمک عالی می کند و ممکن است آنها را از یک دردسر مهم نجات دهد)
در ادامه و به شکل کلی به عنوان کسی که یکبار دچار سکته مغزی شده است باید رژیم غذاییتان را به نحوی انتخاب کند که به کاهش کلسترول و فشار خون وی کمک کند. با این کار مانع از تجمع دوباره چربی، لخته شدن خون و مهاجرت آن به نقاط حساسی مثل مغز می شود.
پ ن مهم: رژیم غذایی بعد از سکته مغزی یک رژیم غذایی کم چرب، کم قند و با کلسترول کم است.
نکاتی مهم درباره رژیم غذایی بعد از سکته مغزی
پس از سکته مغزی ممکن است جذب مواد مغذی در بدن سخت تر شود و به همین دلیل خوردن غذای سالم بسیار مهم است. این کار به بهبود سلامت بیمار کمک می کند و همچنین احتمال سکته بعدی را کم می کند.
در مغز پروتئینی به نام فاکتور نورون‌زایی مشتق‌شده از مغز (Brain-Derived Neurotrophic Factor) وجود دارد که توسط ژنی به نام BDNF بیان می شود. بیان شدن این پروتئین باعث تقویت و بازسازی سیستم عصبی مرکزی می شود. همان طور که می دانید در یک بیمار سکته مغزی با از بین رفتن سلولهای عصبی مغز، ارتباط بین مغز و سایر قسمت ها مختل می شود و مثلا بیمار توانایی تکلم خود را از دست می دهد. برای همین پزشک، بیمار را برای توانبخشی و یا گفتاردرمانی می فرستد تا دوباره با تقویت سیستم عصبی مغز بتواند به بیمار کمک کند تا علائم از بین بروند.
این پروتئین همچنین سبب راه اندازی سیناپس‌های عصبی و برقراری ارتباطات نورونی می‌شود (منابع: https://daneshyari.com/isi/articles/bdnf و ویکی پدیا). بهترین نوع غذاها در رژیم غذایی بیمار سکته مغزی، آنهایی هستند که به تقویت این پروئیین و بیان آن کمک می کنند.
در گذشته دانشمندان تصور می کردند که انعطاف پذیری عصبی فقط در دوران کودکی اتفاق می افتد. اما اخیرا به این نکته مهم پی بردند که نوروپلاستیسیتی یا همان انعطاف پذیری عصبی در بزرگسالی هم انجام می شود و همین اتفاق کمک می کند تا در صورت رفتار درست و تمرین و تکرار و همین طور رعایت رژیم غذایی درست، یک سری تغییرات در سیستم مغز اتفاق بیافتد. نوروپلاستیسیتی مهارت های از دست رفته بعد از سکته را دوباره به بیمار برمی گرداند. به همین ترتیب، رژیم غذایی که به تقویت پروتئین BDNF منجر شود، نوروپلاستیسیتی را ایجاد می کند.
لیستی از غذاها و میوه های مفید برای سکته مغزی را در این تیتر آورده ایم
ماهی قزل آلا و ساردین:
اسید چرب امگا 3 و مکمل EPA (ایکوزاپنتانوئیک اسید) از جمله فاکتور هایی است که به حفظ سطح BDNF در بدن کمک می کند.
مقدار زیادی از این فاکتور غذایی در ماهی هایی مانند قزل آلا و سالمون موجود است. گرچه آن را در گردو، سویا، جلبک دریایی و برخی میوه ها و سبزیجات مانند خرفه، اسفناج، کاهو فرنگی، شاهی، کاهو، مغز درخت نخل و آووکادو هم وجود دارد.
مقدار مفیدی از گردو و سویا در کنار ماهی سالمون و قزل آلا، خاویار و شاه ماهی، ماهی خال خالی و ساردین در وعده های غذایی بیمار بگنجانید. برای صبحانه بیماران سکته مغزی می توانید از مقداری گردو، خاویار، اسفناج یا مغز درخت نخل قرار دهید.
دانه کتان:
تخم کتان فاکتور بسیار مهمی از رژیم غذایی بیماران سکته مغزی است. فاکتور ALA (Alpha-Linolenic Acid)؛ طبق تحقیقاتی که دانشمندان انجام داده اند، فاکتور آلفا لینولنیک اسید یا همان ALA یکی از مواردی است که می تواند به افزایش BDNF کمک کند. این مخصوصا در بیمارانی که در معرض خطر سکته هستند و ریسک بالایی دارند مهم است.
درون تخم کتان مقدار مناسبی از همین عامل وجود دارد. این نکته را در نظر بگیرید که ALA تنها از طریق رژیم غذایی به بدن می رسد و بدن نمی تواند آن را بسازد. ALA از فاکتور های اسید چرب امگا 3 است.
مغز ها و آجیل ها:
در بیمارانی که در معرض خطر بیماری مانند آلزایمر و زوال شناختی (بیماری مزمن و روانی که باعث اختلال در شناخت و حافظه و غیره می شود) استفاده از مغزها و آجیل ها بسیار کمک کننده است.
آجیل ها سرشار از ویتامین E هستند ویتامین ای خواص آنتی اکسیدانی دارد که در برابر رادیکال های آزاد از سلولها مراقبت می کند به همین دلیل برای کاهش روند بیماری هایی از قبیل آلزایمر و یا سکته مغزی استفاده می شود.
این ویتامین سلول را از پیری زودرس و تخریب نجات می دهد.
آووکادو:
بخش هایی از مغز مسئول پردازش هستند. این قسمت ها به اسید اولئیک وابسته هستند. به همین دلیل لازم است تا اسید اولئیک مخصوصا در زمانی که قسمت های پردازنده مغز دچار مشکل شده اند جزء رژیم غذایی تان باشد.
آووکادو علاوه بر اسید اولئیک، آنتی اکسیدان هایی برای محافظت از مغز دارد. بنابراین آووکادو یکی از میوه های مفید برای سکته مغزی است.
تخم مرغ:
در تحقیقات منتشر شده در ژورنال کالج آمریکایی تغدیه، تخم مرغ یک غذای مفید برای بیماران سکته مغزی است. تخم مرغ می تواند احتمال سکته مجدد مغزی را تا 12 درصد کاهش دهد. یک وعده صبحانه بیماران سکته مغزی با تخم مرغ نرم می تواند برای بیمارانی که دچار دیسفاژی هستند، یک وعده کاملا مفید باشد.
اگر بیمارتان با مسئله بلع رو به رو شده است حتما با کاردرمانتان صحبت کنید تا فهرستی از یک سری غذای مناسب را به شما بدهد.
روغن زیتون:
روغن زیتون حاوی پروئتینی به نام آپولیپوپروتئین است که که هدایت چربی را در خون تسریع می کند. این ماده احتمال سکته قلبی را تا خدود خوبی کاهش می دهد. در حقیقت دانشمندان در پی ساخت دارویی با این پروئین هستند تا به عنوان داروی قلبی استفاده کنند. از این رو روغن زیتون یک سس مناسب برای سالاد بیماران سکته مغزی است. یا می توانید از آن برای صبحانه بیماران سکته مغزی (البته که به صورت سس یا افزودنی به غذا) استفاده کنید.
کینوا یا به عبارتی خاویار گیاهی:
حاوی مقادیر زیادی فیبر و آمینو اسید هایی است که برای ساخت پروتئین کامل استفاده می شوند. پروتئین کامل را بدن ما نمی تواند بسازد اما برای ترمیم و ساخت سلولها لازم است. این ماده غذایی شبیه به برنج است و آن را در هایپر مارکت های معتبر پیدا می کنید.
ماست یونانی:
ماست یونانی هم سرشار از پروبیوتیک هستند و علاوه بر اینکه خطر سکته مغزی در آینده را کاهش می دهند، موجب تقویت سیستم گوارشی هم می شوند. این را به عنوان یک وعده صبحانه یا یک میان وعده مفید در غذای بیمار بگنجانید.
همین طور بیمارانی که با دیسفاژی و مشکلات بلع رو به رو هستند هم به دلیل نرمی راحتتر از ماست یونانی استفاده می کنند.
حبوبات:
یکی از منابع سرشار از پتاسیم، آهن و پروتئین حبوبات است. لوبیا، عدس، نخود بخصوص لوبیا منبع سرشار از منیزیوم است که به سیستم عصبی کمک زیادی می کند. بنابراین در غذای بیماران سکته مغزی آن را بگنجانید.
لیستی از میوه های مفید برای سکته مغزی
میوه ها سرشار از اکسیدان ها و فلاونوئیدها هستند. فلاونوئیدها به کاهش التهاب پس از سکته ایسکمیک کمک می کنند. فشار خون را کم می کنند و کلسترول را هم کاهش می دهند.
نتیجه کاهش کلسترول و فشار خون که دو عامل تعیین کننده در سکته هستند مشخصا کم شدن احتمال سکته است.
بنابراین در صورتی که میوه های مفید برای سکته مغزی را بدانید و در میانه روز برای بیمار تهیه کنید کمک بسیار کرده اید.
لیستی از میوه هایی که برای درمان و یا پیشگیری از سکته مفید هستند اینجا آورده ام.
بلوبری یا زغال اخته آبی:
یکی از میوه های سرشار از فلاونوئیدهای خاصی است که به انعطاف پذیری عصبی و BDNF کمک می کند. به همین دلیل آن را جزءِ میوه هایی بدانید که برای بیمار سکته ای و یا بیمارانی که در معرض آن هستند مفید است.
انار:
یکی از میوه هایی که آنتی اکسیدان های بسیاری دارد و در برابر رادیکال های آزاد از شما مراقبت میکند. ضمنا این میوه سیستم ایمنی بدنتان را هم تقویت می کند.
مرکبات:
مرکبات علاوه بر ویتامین C حاوی فلاونوئیدهایی هستند که باعث محافظت از سلول های مغز، تقویت عروق خونی و کاهش التهاب می شوند. ضمنا باعث می شود تا دیواره رگ های شما کمی حالت نرم تر به خود بگیرد که به کاهش فشار خون کمک می کند.
در بین مرکبات گریپ فروت از بقیه بهتر است. زیرا گریپ فروت نارینژنین دارد که یک نوع فلاونوئید است. این یکی از بهترین فلاونوئیدهای ضد التهابی است.
سیب:
یک میوه بسیار عالی. به نقل از ضرب المثل خارجی، خوردن یک سیب در روز شما را از پزشک دور نگه می دارد. سیب علاوه بر آنتی اکسیدان، دارای پکتین، یک نوع فیبر است که به کاهش کلسترول کمک می کند. نتیجه کاهش کلسترول کاهش تجمع چربی و عدم تشکیل پلاک است. در نهایت احتمال سکته مغزی را کاهش می دهد.
گوجه فرنگی:
گوجه فرنگی آنتی اکسیدان های زیادی دارد که واقعا به بیمار کمک می کند. لیکوپن آنتی اکسیدانی است که در گوجه فرنگی یافت می شود و از عصب ها محافظت می کند. همین طور گوجه میوه ای برای جوانی است و شما می توانید آن را در انواع غذاها یا سالاد ها استفاده کنید.
اهداف ما در رژیم غذایی بعد از سکته مغزی به چند بخش دسته بندی شده
هدف شماره 1، کاهش چربی اشباع شده
- میزان چربی اشباع شده در غذای شما باید به عددی بین 8 تا 10 درصد از کل رژیم غذایی تغییر کند برای رسیدن به این منظور باید
- از خوردن شیرکامل پرهیز کنید و به جای آن نوشیدنی های دیگری را جایگزین کنید.
- از خوردن گوشت پرچرب خودداری کنید و به جای آن از گوشت های کم چرب و ماهی استفاده کنید
- مرغ و یا بوقلمون را اگر با پوست هستند نخورید
هدف شماره 2، کاهش چربی به طور کل
- می توانید رژیم غذایی بعد از سکته مغزی را طوری تنظیم کنید که کمتر از 30 درصد از کالری روزانه تان را از چربی ها دریافت کنید.
- روش جدیدی برای پختن مواد غذایی به کار بگیرید، به طور مثال استفاده از روش بخارپز و یا کباب پز کردن به جای سرخ کردن
- چاشنی سالاد را کم چرب و یا بدون چربی استفاده کنید
- از اضافه کردن چربی های اضافی به غذایتان خودداری کنید، مثلا کره و یا خامه
- از مارگارین (کره گیاهی) به میزان کم استفاده کنید
هدف شماره 3، کاهش کلسترول
- مصرف کلسترول را به میزان کمتر از 300 میلی گرم در روز برسانید
- قطع مصرف گوشت و لبنیات پرچرب
- استفاده از غلات کامل، میوه و سبزیجات
- از خوردن زرده تخم مرغ و جگر خودداری کنید.
هدف شماره 4، کم کردن مصرف نمک
فشار خون مستقیما به سکته مغزی مرتبط است، یک راه برای کاهش خطر سکته مغزی این است که مصرف نمک را کم کنید، می توانید از آب نارنج و یا ادویه های طعم دهنده برای طعم دارکردن غذایتان استفاده کنید.
هر روز این پنج گروه را در رژیم غذایی بعد از سکته مغزی بیمار، در نظر بگیرید
- سبزیجات، استفاده از سبزیجات از هر رنگ و مدل، لوبیا و حبوبات
- میوه جات
- غذاهایی از دانه های غلات مانند نان، ماکارونی، رشته، برنج، نودل و جو
- گوشت کم چرب گوسفند و یا مرغ و ماهی، مغزی جات، حبوبات و دانه ها
- شیر و ماست و پنیر بسیار کم چرب
مشکلات رژیم غذایی بعد از سکته مغزی
زمانی که بیمار در دوره درمان سکته مغزی و در واقع دوره ریکاوری به سر می برد ممکن است با مشکلات زیادی در زمان غذا خوردن موجه باشد،
- مثلا مشکل بلع و یا به اصطلاح دیسفاژی
- ضعف روحیه
- مشکلات حافظه و تفکر که ممکن است باعث شود بیمار خوردن و نوشیدن را فراموش کرده باشد
- مشکلاتی مانند ضعف اندامها و دست که باعث می شود بیمار نتواند غذایش را بخورد
- از دست دادن اشتها
- خستگی که مانع از خوردن غذا می شود
اینها مواردی است که باعث می شود تا بیمار اشتهایی برای خوردن غذا نداشته باشد و یا از انجام آن ناتوان باشد برای رفع این مشکلات می توانید از ایده های زیر استفاده کنید
- وقتی غذا را مصرف کنید که انرژی دارید
- از میوه های شسته شده و آماده شده که در بسته بندی مناسب آماده کرده اید استفاده کنید، میوه ها و سبزیجات را بشوئید، آماده کنید و آنها را در یخچال قرار دهید و زمانی که می خواهید یک وعده سالم و سریع داشته باشید از این بسته ها استفاده کنید.
- غذاهای نرم مانند سوپ و سیب زمینی نرم شده استفاده کنید.
- کمک گرفتن از فیزیوتراپی و توان بخشی برای حل مشکلاتی مانند ضعف اندامها و بلع
- ممکن است لازم باشد تا مدتی از غذاهایی با غلظت و قوام متفاوت استفاده کنید
با کمی تلاش و کمک حرفه ای و رعایت رژیم غذایی بعد از سکته مغزی شما به زودی دوباره از خوردن غذا لذت می برید.
برای افزایش سرعت بهبودی در بیماران سکته مغزی چه کنیم؟
با اینهمه برای کمک بیشتر به بیماران سکته مغزی می توانید از یک متخصص تغذیه استفاده کنید، ممکن است نیاز باشد تا از مکمل های غذایی خاص استفاده کنید و یا رژیم غذایی مشخصی را در نظر بگیرید، به هر شکل پیگیری و درمان این بیماران نیاز به صبر و حوصله و کمک اطرافیان دارد تا آنها بتوانند مجدد انرژی از دست رفته شان را به دست بیاورند.
علاوه بر رژیم غذایی مواردی از جمله توانبخشی بیماران سکته مغزی کمک بسیار زیادی برای بازگشت این بیماران به مسیر یک زندگی بهتر و حتی الامکان طبیعی خواهد بود، در همین سایت مطالب زیادی برای کمک به این عزیزان هست که مطالعه آنها را به شما توصیه می کنم.
