داروی آتورواستاتین چیست؟

آتورواستاتین یکی از داروهای موثر در کاهش سطح کلسترول و چربی خون است که به گروه داروهای استاتین تعلق دارد. این دارو با مهار آنزیمی که در تولید کلسترول نقش دارد، میزان چربی‌های ناسالم در خون را کاهش می‌دهد و از تجمع آن‌ها در عروق جلوگیری می‌کند؛ بنابراین مصرف آن می‌تواند خطر ابتلا به بیماری‌های قلبی عروقی مانند حمله قلبی و سکته مغزی را به‌ویژه در افرادی که در معرض این بیماری‌ها هستند، کاهش دهد. به دلیل اهمیت این موضوع، ما در این مطلب از وب‌سایت پزشکی دکتر کیهانی فرد، به معرفی جامع داروی چربی خون آتورواستاتین، نکات مهم مصرف، عوارض جانبی و تداخلات دارویی آن می‌پردازیم.

معرفی بیماری چربی خون و خطرات آن

بیماری چربی خون یا هیپرلیپیدمی (Hyperlipidaemia) به وضعیتی گفته می‌شود که در آن میزان چربی‌های موجود در خون مانند کلسترول و تری‌گلیسیرید بالا می‌رود. با اینکه این چربی‌ها به‌طور طبیعی در بدن برای عملکردهای مختلف مانند ساختن سلول‌ها و تولید هورمون‌ها ضروری هستند، اما افزایش بیش از حد آن‌ها می‌تواند خطرناک باشد و منجر به مشکلات جدی برای سلامتی شود.

به بیان دیگر، جمع شدن چربی در خون می‌تواند تنگی یا انسداد عروق را به دنبال داشته باشد که آن نیز به نوبه خود، جریان خون به مغز را مختل می‌کند و احتمال بروز سکته مغزی را افزایش می‌دهد. برای رفع این مشکل، با اینکه انجام ورزش منظم و مصرف غذاهای سالم میزان کلسترول را کاهش می‌دهند، اما برخی از افراد به دارو نیز نیازمند هستند. در حقیقت، مدیریت سطح کلسترول بدن، تلاشی طولانی‌مدت است.

بنابر اهمیت این وضعیت، افراد مسنی که دچار چربی خون بالا هستند و نمی‌توانند میزان آن را کنترل کنند و دچار علائمی مانند سرگیجه (مقاله سرگیجه های خطرناک را بخوانید) می‌شوند، بهتر است برای مدیریت شرایط سلامتی خود به متخصص مغز و اعصاب مراجعه کنند؛ زیرا این علائم پراهمیت هستند و می‌توانند نشانه افزایش خطر سکته مغزی باشند. پیشنهاد ما این است، افرادی که این شرایط را تجربه می‌کنند، می‌توانند از تجربیات موفق دکتر مجید کیهانی فرد، فوق تخصص نورواینترونشن بهره‌مند شوند و راهنمایی‌های لازم در این زمینه را دریافت کنند.

معرفی داروی آتورواستاتین

آتورواستاتین (Atorvastatin) که با نام‌های تجاری Lipitor، Atorva و Sortis شناخته می‌شود، نوعی داروی کاهش‌دهنده کلسترول از دسته استاتین‌هاست. این داروی چربی خون با مهار آنزیم HMG-CoA ردوکتاز، سطح کلسترول LDL (کلسترول بد) و چربی‌ها (تری‌گلیسیریدها) را در خون کاهش می‌دهد و در عین‌حال به افزایش سطح HDL (کلسترول خوب) کمک می‌کند.

به بیانی دیگر، آتورواستاتین با کاهش میزان کلسترول تولیدشده توسط کبد و افزایش تجزیه کلسترول بد، سطح کلسترول خون را پایین می‌آورد. از این‌رو، آتورواستاتین برای کاهش خطر بیماری‌های قلبی-عروقی مانند حملات قلبی و سکته مغزی به‌کار می‌رود و اغلب در ترکیب با تغییرات سبک زندگی مانند رژیم غذایی سالم و کم‌چرب، ورزش و کاهش وزن، برای بهبود سلامت قلب و عروق تجویز می‌شود.

این دارو فقط با نسخه پزشک در دسترس است؛ به عبارتی دوز مصرفی و طول مدت درمان که ممکن است با توجه به شرایط بیمار متفاوت باشد، تنها توسط پزشک تعیین می‌شود. در ادامه، به اشکال دارویی آتورواستاتین که به‌صورت قرص و سوسپانسیون است، اشاره می‌کنیم:

• قرص‌های خوراکی ۱۰ میلی‌گرم
• قرص‌های خوراکی ۲۰ میلی‌گرم
• قرص‌های خوراکی ۴۰ میلی‌گرم
• قرص‌های خوراکی ۸۰ میلی‌گرم
• سوسپانسیون خوراکی ۲۰ میلی‌گرم/۵ میلی‌لیتر

دوز مصرفی داروی آتورواستاتین

دوز این دارو برای بیماران مختلف متفاوت است و فرد باید در این باره دستورات پزشک را دنبال کند. اطلاعاتی که در بخش زیر می‌بینید، شامل دوزهای متوسط ​​این دارو است:

تداخلات دارویی آتورواستاتین

اگرچه برخی داروها هرگز نباید به‌طور هم‌زمان مصرف شوند، اما در برخی مواقع ممکن است دو دارو حتی در صورت امکان تداخل، به‌همراه یکدیگر مورد استفاده قرار گیرند. در این موارد، پزشک تنها کسی است که می‌تواند دوز ایمن دارو را تعیین کند و احتیاط‌های لازم را متذکر شود. از این‌رو، هنگام مصرف آتورواستاتین بسیار مهم است که فرد تمام داروهایی را که استفاده می‌کند، با پزشک خود در میان بگذارد. در بخش زیر، برخی از داروهایی را که می‌توانند با آتورواستاتین تداخل داشته باشند، نام می‌بریم:

• داروهایی که برای ایدز یا HIV و هپاتیت C استفاده می‌شوند.
• کتوکونازول، ایترکونازول(اسپورانکس، تولسورا)، پوزاکونازول(نوکسیفیل) یا ووری‌کونازول (Vfend) که برای درمان عفونت‌های قارچی به‌کار می‌روند.
• آنتی‌بیوتیک ماکرولید مانند کلاریترومایسین و اریترومایسین (Ery-Tab) که در درمان عفونت‌های باکتریایی کاربرد دارند.
• کولچیسین که به‌طور معمول برای نقرس استفاده می‌شود.
• سیکلوسپورین(گنگراف، نئورال، سندایم) که سیستم ایمنی بدن را سرکوب می‌کند.
• دیگوکسین(لانوکسین) که برای درمان ضربان نامنظم قلب و برخی انواع نارسایی قلب است.
• نیاسین یا فیبرات مانند جم فیبروزیل(لوپید)، فنو فیبرات(تریکور) یا فنو فیبریک اسید(فیبرکون، تریلیپیکس) که داروهایی برای کلسترول بالا هستند.
• ریفامپین که به‌طور معمول برای درمان عفونتی به نام سل استفاده می‌شود.
• قرص ضدبارداری

آیا آتورواستاتین با غذاها یا نوشیدنی‌ها تداخل دارد؟

حین مصرف داروی آتورواستاتین از نوشیدن مقادیر زیاد آب گریپ‌فروت (۱.۲ لیتر یا بیشتر) طی روز خودداری کنید؛ زیرا مقادیر زیاد آب‌گریپ‌فروت می‌تواند خطر بروز مشکلات جدی عضلانی را افزایش دهد. علاوه ‌بر آن، در صورت نوشیدن مقادیر قابل‌توجهی الکل، ممکن است خطر آسیب کبدی افزایش یابد.

عوارض جانبی شایع آتورواستاتین

هر دارویی در کنار اثرات مفید خود ممکن است عوارض ناخواسته‌ای را ایجاد کند که گاه نیاز به مراقبت‌های پزشکی دارند. به همین دلیل در بخش زیر، شایع‌ترین عوارض جانبی آتورواستاتین را لیست کرده‌ایم؛ اگر هریک از این عوارض شما را آزار می‌دهند، حتما در اولین فرصت آن را به پزشک متخصص اطلاع دهید:

• گرفتگی یا آبریزش بینی، گلودرد
• درد یا حساسیت در اطراف چشم و استخوان گونه
• اسپاسم یا درد عضلانی
• درد مفاصل
• سردرد
• اسهال
• ناراحتی معده
• درد در بازوها و پاها
• کمردرد یا پهلودرد
• عفونت دستگاه ادراری (UTI)
• ادرار دردناک یا دشوار
• سوءهاضمه
• گرفتگی صدا
• مشکل در خواب
• آرترالژی (درد در مفاصل)
• فراموشی
• سرماخوردگی
• گیجی

عوارض جانبی جدی آتورواستاتین

با اینکه عوارض جانبی جدی آتورواستاتین کمتر شایع هستند، اما برای افزایش آگاهی مصرف‌کنندگان، آن‌ها را به همراه اقداماتی که می‌بایست در صورت بروز انجام دهید، بیان می‌کنیم:

مشکلات عضلانی

آتورواستاتین می‌تواند مشکلات عضلانی از جمله درد، ضعف و حساسیت عضلانی به نام میوپاتی را ایجاد کند. حتی در برخی افراد ممکن است که عضلات تجزیه شوند (رابدومیولیز) که این مورد با اینکه می‌تواند جدی باشد، اما به ندرت منجر به آسیب کلیه و مرگ می‌شود. از این‌رو، اگر فرد هریک از علائم زیر در رابطه با میوپاتی یا رابدومیولیز را تجربه کرد، باید مصرف داروی آتورواستاتین را متوقف کند و خیلی سریع وضعیت را با متخصص در میان بگذارد.

• • • درد عضلانی، ضعف یا حساسیت غیرقابل توضیح
    • سطح انرژی پایین یا احساس خستگی سریع، به‌ویژه حین فعالیت
    • ادرار تیره‌رنگ
    • تب
    • گرفتگی عضلانی
    • درد معده
    • حالت تهوع یا استفراغ

آسیب کبدی

آسیب کبدی که به آن هپاتوتوکسیتی نیز گفته می‌شود، ممکن است حین مصرف داروی چربی خون آتورواستاتین اتفاق بیفتد؛ بنابراین اگر فرد هریک از علائم زیر را که نشان‌دهنده آسیب کبدی هستند، تجربه کرد، می‌بایست وضعیت را فورا به پزشک خود اطلاع دهد.

• • • حالت تهوع یا استفراغ
    • درد معده یا شکم
    • تب
    • خارش
    • ضعف یا خستگی غیرمعمول
    • از دست دادن اشتها
    • مدفوع روشن
    • ادرار تیره‌رنگ
    • زرد شدن پوست یا سفیدی چشم‌ها (که به آن زردی نیز گفته می‌شود)

واکنش‌های آلرژیک شدید

آتورواستاتین ممکن است واکنش‌های آلرژیک از جمله واکنش شدید پوستی به نام سندرم استیونس-جانسون (SJS) را ایجاد کند که می‌تواند تاحدی جدی باشد؛ بنابراین، اگر هریک از علائم زیر که نشان‌دهنده واکنش آلرژیک شدید هستند، در فردی دیده شدند، بیمار باید مصرف آتورواستاتین را متوقف کند و خیلی سریع از متخصص کمک بگیرد.

• • • مشکلات تنفسی یا خس‌خس سینه
    • تپش قلب سریع
    • تب یا احساس عمومی ناخوشی
    • ورم غدد لنفاوی
    • تورم صورت، لب‌ها، دهان، زبان یا گلو
    • مشکل در بلع یا تنگی گلو
    • خارش، راش، بثورات پوستی یا برآمدگی‌های قرمز کمرنگ روی پوست که به آن کهیر گفته می‌شود.
    • پوست دردناک و قرمز یا بنفش‌رنگ که به‌ نظر می‌رسد سوخته و کنده می‌شود.
    • تاول روی پوست، دهان، بینی و ناحیه تناسلی
    • چشم‌های قرمز، دردناک و آبکی
    • حالت تهوع یا استفراغ
    • سرگیجه، احساس سبکی سر یا غش
    • گرفتگی‌های شکمی
    • درد مفاصل

چه کسانی نباید از آتورواستاتین استفاده کنند؟

آتورواستاتین مانند هر داروی دیگری ممکن است برای برخی افراد مناسب نباشد. از این‌رو، قبل از شروع مصرف آتورواستاتین، مشاوره با دکتر و بررسی سوابق پزشکی به‌منظور ارزیابی دقیق خطرات و مزایای درمان با این روش بسیار مهم است. در بخش زیر، گروه‌هایی را نام می‌بریم که نباید از این دارو استفاده کنند:

• افراد با حساسیت به آتورواستاتین یا دیگر استاتین‌ها: افرادی که به آتورواستاتین یا هریک از اجزاء تشکیل‌دهنده این دارو حساسیت دارند، نباید از آن استفاده کنند؛ زیرا حساسیت می‌تواند به واکنش‌های آلرژیک شدید مانند کهیر، خارش یا تورم در نواحی مختلف بدن منجر شود.
• افراد مبتلا به بیماری کبد: کسانی که دچار مشکلات کبدی مانند هپاتیت، سیروز یا نارسایی کبد هستند، نباید آتورواستاتین مصرف کنند؛ زیرا این دارو می‌تواند بار اضافی بر کبد بگذارد و وضعیت بیماری را تشدید کند. از این‌رو، غالبا قبل از شروع درمان، پزشک عملکرد کبد را ارزیابی می‌کند.
• زنان باردار یا شیرده: مصرف آتورواستاتین در دوران بارداری و شیردهی به شدت منع شده است؛ زیرا می‌تواند روی جنین یا نوزاد اثرات منفی بگذارد. درواقع، این دارو احتمال خطر نقص‌های مادرزادی را افزایش می‌دهد و حتی ممکن است در شیر مادر نیز ترشح شود.
• افراد با اختلالات عضلانی(مانند میوپاتی): افرادی که دچار میوپاتی یا مشکلات عضلانی هستند، باید از مصرف آتورواستاتین پرهیز کنند؛ زیرا این دارو می‌تواند خطر بروز مشکلات جدی‌تر عضلانی مانند رابدومیولیز(نابودی بافت عضلانی) را افزایش دهد.
• افراد با اختلالات تیروئیدی درمان‌نشده: افرادی که دچار اختلالات تیروئیدی(مانند هایپوتیروئیدیسم) هستند و تحت درمان قرار نگرفته‌اند، باید از مصرف این دارو بپرهیزند. بنابراین، از آنجا که عدم کنترل تیروئید می‌تواند اثرات جانبی دارو را تشدید کند، درمان اختلالات تیروئیدی پیش از شروع مصرف آتورواستاتین ضروری است.

قبل از مصرف آتورواستاتین چه چیزهایی را باید به پزشک گفت؟

فرد در ملاقات با متخصص می‌بایست تمام شرایط سلامتی خود و هر دارویی را که مصرف می‌کند، به پزشک اطلاع دهد. این اطلاعات به دکتر کمک می‌کند تا مناسب بودن مصرف آتورواستاتین برای وی را تشخیص دهد. در بخش زیر، مهم‌ترین نکاتی را که می‌بایست با پزشک خود در میان بگذارید، بیان کرده‌ایم:

• سابقه پزشکی: اگر فرد دچار ضعف یا درد عضلانی غیرقابل توضیح، مشکلات کلیوی، مشکلات کبدی، دیابت، سابقه سکته و مشکلات تیروئید است، باید آن‌ها را در دیدار با پزشک بیان کند.
• داروها و مکمل‌های دیگر: به دلیل اینکه آتورواستاتین ممکن است با سایر داروها و مکمل‌ها تداخل داشته باشد، فرد می‌بایست هر داروی تجویزی یا بدون نسخه(OTC)، ویتامین‌ها، مواد معدنی‌، داروهای گیاهی و سایر مکمل‌هایی را که مصرف می‌کند، به پزشک اطلاع دهد.
• بارداری: آتورواستاتین ممکن است به جنین آسیب برساند؛ از این‌رو، اگر فرد باردار است یا قصد باردار شدن دارد، باید آن را به پزشک خود بگوید. همچنین اگر فرد حین مصرف دارو باردار شود، ضروری است مصرف آتورواستاتین را متوقف کند و با پزشک خود تماس بگیرد.
• شیردهی: با اینکه هنوز دقیقا مشخص نیست که آیا آتورواستاتین به شیر مادر منتقل می‌شود یا خیر، بهتر است فرد حین شیردهی مصرف آتورواستاتین را متوقف کند و آن را به پزشک خود اطلاع دهد.

قبل از استفاده از آتورواستاتین چه چیزهایی را باید بدانید؟

داروی آتورواستاتین را به هیچ وجه مصرف نکنید، مگر اینکه توسط پزشک متخصص برای شما تجویز شده باشد. حتی اگر اطرافیانتان شرایط مشابه شما را تجربه می‌کنند، تحت هیچ شرایطی نباید داروی چربی خون خود را با آن‌ها به اشتراک بگذارید؛ زیرا همین کار به ظاهر ساده ممکن است به آن‌ها آسیب برساند.

آتورواستاتین را دور از دسترس کودکان نگه دارید. علاوه‌ بر آن، افراد ۶۵ ساله و بالاتر ممکن است برای ابتلا به برخی عوارض جانبی آتورواستاتین از جمله درد عضلانی، ضعف و آسیب، در معرض خطر بیشتری قرار داشته باشند. از این‌رو، اگر شما یا نزدیکانتان در این گروه سنی هستید، برای مدیریت این وضعیت حتما با پزشک متخصص صحبت کنید.

ناگفته نماند که سوسپانسیون خوراکی آتورواستاتین را می‌توان با معده خالی ۱ ساعت قبل غذا یا ۲ ساعت بعد از غذا مصرف کرد. برای این منظور، استفاده از ابزار اندازه‌گیری دقیق برای تعیین دوز سوسپانسیون خوراکی آتورواستاتین پیشنهاد می‌شود؛ زیرا قاشق خانگی ابزار اندازه‌گیری دقیقی نیست و ممکن است باعث شود دوز اشتباهی مصرف کنید.

در صورت مصرف بیشتر یا کمتر دارو چه باید بکنیم؟

اگر فردی به‌طور تصادفی بیش از حد آتورواستاتین مصرف کرده باشد، می‌بایست فورا با پزشک یا اورژانس تماس بگیرد. علامت‌های مصرف بیش از حد ممکن است شامل درد عضلانی غیرقابل توضیح، ضعف، ادرار تیره یا سایر علائم غیرمعمول باشند. در چنین شرایطی پزشک ممکن است آزمایش‌های لازم را برای بررسی وضعیت بیمار انجام دهد و در صورت نیاز، درمان مناسب را در نظر بگیرد. لازم به ذکر است از آنجا که مصرف بیش از حد این دارو می‌تواند عوارض جدی به دنبال داشته باشد، ضروری است که در این شرایط فرد به سرعت اقدام کند.

از طرفی، اگر فرد یک دوز از آتورواستاتین را فراموش کرده باشد، می‌بایست به محض یادآوری آن را مصرف کند. البته اگر زمان دوز بعدی نزدیک باشد (یا اگر بیش از ۱۲ ساعت از زمان آخرین دوز گذشته باشد)، باید دوز فراموش‌شده را نخورد و دوز بعدی را زمان معمول خود مصرف کند. نکته مهم اینجاست که هرگز نباید دو دوز را به‌طور هم‌زمان برای جبران دوز فراموش‌شده مصرف کرد. البته اگر فراموشی دوزها به‌طور مکرر اتفاق می‌افتد، عاقلانه است که فرد با پزشک خود درباره چگونگی به‌ خاطر سپردن بهتر زمان مصرف دارو صحبت کند.

آتورواستاتین چگونه باید نگهداری شود؟

گفتیم که داروی آتورواستاتین به دو شکل قرص و مایع در دسترس است؛ در ادامه شیوه نگهداری صحیح آن‌ها را بیان می‌کنیم:

• قرص خوراکی: قرص‌های خوراکی آتورواستاتین باید در دمای اتاق، بین ۲۰ تا ۲۵ درجه سانتی‌گراد نگهداری شوند. البته می‌توان آن‌ها را برای زمان کوتاهی (مانند زمان جابه‌جایی) در دماهای بین ۱۵ تا ۳۰ درجه سانتی‌گراد نیز قرار دارد. در نهایت، این قرص‌ها باید در مکان خنک و خشک نگهداری شوند.
• مایع خوراکی: سوسپانسیون خوراکی آتورواستاتین باید در دمای اتاق بین ۲۰ تا ۲۵ درجه سانتی‌گراد قرار گیرد. با اینکه این شکل از دارو نیز می‌تواند برای مدت کوتاهی در دماهای بین ۱۵ تا ۳۰ درجه سانتی‌گراد نگهداری شود، اما باید در مکان خنک و خشک و البته در بطری اصلی خود باشد. نکته مهم درباره سوسپاسیون آتورواستاتین این است که پس از باز شدن درب شیشه، باید در ۶۰ روز اول استفاده شود؛ پس از این مدت، باید مابقی دارو را دور بریزید.

آتورواستاتین و کاهش خطر سکته قلبی و مغزی

دانستیم که داروی آتورواستاتین برای کاهش سطح کلسترول و تری‌گلیسیرید‌های خون مصرف می‌شود. از این‌رو، این دارو با درمان چربی خون بالا، به جلوگیری از مشکلاتی مانند درد قفسه سینه، حمله قلبی یا سکته مغزی (که ممکن است در اثر مسدود شدن رگ‌های خونی توسط چربی‌ها ایجاد شود)، کمک شایانی می‌کند. البته در کنار مصرف این دارو، پزشک ممکن است رژیم غذایی فرد را به رژیم غذایی سالم و کم‌چرب تغییر دهد؛ بنابراین برای درمان چربی خون با استفاده از داروی آتورواستاتین، فرد باید تمام دستورات پزشک را درباره نحوه مصرف دارو، اصلاح رژیم غذایی و همچنین برنامه ورزشی، به دقت دنبال کند.

:منابع

https://www.webmd.com/drugs/2/drug-841-2493/atorvastatin-oral/atorvastatin-suspension-oral/details

https://my.clevelandclinic.org/health/drugs/19081-atorvastatin-tablets

https://www.mayoclinic.org/drugs-supplements/atorvastatin-oral-route/description/drg-20067003

https://my.clevelandclinic.org/health/diseases/21656-hyperlipidemia