عوامل ایجاد سردرد میگرنی و سریع ترین راه های درمان آن

سردرد میگرنی دردناک و ضربان دار است که معمولا در یک سمت سر وجود دارد و اغلب توسط شرایط و موقعیت های بخصوصی (محیط، استرس، هورمون ها، و بسیاری دیگر) آغاز می شود.

میگرن بیشتر در زنان رخ می دهد (تقریبا 75 درصد) و ممکن است توانایی یک فرد در انجام کارهای عادی را تحت تاثیر قرار دهد.

علائم سردرد میگرنی

درد ضربان دار که معمولا در یک سمت سر فرد وجود دارد می تواند به اندازه ی کافی شدید باشد تا فرد را در انجام امور ساده یا کار کردن، ناتوان سازد. درد سردرد ممکن است به چشم ها، پیشانی یا شقیقه سرایت کند و در فرد حالت تهوع، استفراغ، مشکلات بینایی، حساسیت به نور یا اعمال خفیف ایجاد کند.

میگرن کلاسیک با یک تجلی، مانند: مشاهده تغییرات میدان دید (نقطه ها، خطوط موج دار، تار شدن) حدودا یک ساعت یا کمتر، قبل از آغاز درد شروع می شود. تقریبا 20 درصد افراد دارای میگرن به این نوع دچار هستند.

# علائم هشدار دهنده سردرد میگرنی

آورا کلاسیک در تمامی بیماران رخ نمی دهد اما حدود 25 درصد از بیماران میگرن، می توانند یک مرحله ی علایم اولیه داشته باشند. مرحله ی علایم اولیه به مدت 24 ساعت قبل از ایجاد درد میگرن رخ می دهد. مرحله علایم اولیه شامل تغییرات خلقی (افسردگی، هیجان زدگی، تحریک پذیری) و حس کردن بوها و مزه های غیرعادی و عجیب می شود، درحالیکه ممکن است دیگران احساس خستگی یا عصبانیت کنند.

چه چیزی سبب سردرد میگرنی می شود؟

عوامل نورولوژیک میگرن شناخته شده نیستند اما محققان گمان می کنند چیزی ممکن است ترکیبی از تراوشات عروق خونی و مواد شیمیایی مغز را آغاز کند تا با سلول های مغز تعامل کنند و میگرن را ایجاد کنند.

1) چراغ های چشمک زن

سردرد میگرنی معمولا هنگامی آغاز می شوند که شخص در معرض مجموعه بخصوصی از موقعیت ها قرار می گیرد. یکی از متداول ترین آغازگرهای میگرن چراغ های چشمک زن قوی هستند. مثلا: چراغ های فلورسنت معیوب، صفحه ی تلویزیونی که سریعا خاموش و روشن می شود یا نور خورشید که از امواج یک دریاچه یا اقیانوس منعکس می شود همگی آغازگرهای بالقوه ی میگرن هستند.

2) استرس و اضطراب

همانطورکه گفته شد استرس گاهی آغازگر میگرن است. در حالیکه بعید است مردم بتوانند زندگی بدون استرسی داشته باشند، بسیاری از مردم می توانند با استفاده از تکنیک های استراحت و تمدد اعصاب (ریلکسیشن)، تنفس عمیق و دیگر تکنیک های بیوفیدبک (کنترل ذهنی عملکردهای بدن مانند ضربان قلب) استرسشان را کم کرده و از شروع میگرن جلوگیری کنند.

3) کمبود غذا یا خواب

الگوهای طبیعی و روزانه ی وعده های غذایی و خواب برای بعضی افراد جهت جلوگیری از میگرن مفید هستند. اختلالات خواب، کمبود مایعات و یا مصرف غذایی و حتی بعضی پرخوری های غذایی ممکن است آغازگر یک میگرن باشند.

4) تغییرات هورمونی

بسیاری از میگرن های زنان مرتبط با چرخه ی قاعدگی آنهاست. تصور می شود افزایش ها و کاهش های هورمونی مسئول شروع میگرن در بعضی زنان باشند. هرچند، الگوها در افراد متفاوت اند. بنابراین ممکن است یک نوع هورمون درمانی برای یک زن مفید باشد اما برای زنان دیگر نباشد، و یا حتی علایم میگرن را افزایش دهد.

5) غذاهای سردرد

با اینکه تحقیقات ثابت نکرده است غذایی آغازگر سردرد میگرنی باشد، بیماران اغلب اظهار دارند غذاهایی مشخص آغازگر میگرن آنهاست. غذاها یا مواد غذایی متداول اشاره شده توسط بیماران عبارتند از: شراب قرمز، پنیر، شکلات، سس سویا، گوشت فرآوری شده و مونو سدیم گلوتامات.

6) تیرامین

تیرامین ممکن است یک آغازگر میگرن باشد زیرا می تواند سبب انقباض و انبساط عروق خونی بشود. بسیاری از غذاهای چندساله و تخمیر شده مانند: پنیرها، سس سویا، خیارشورها، و گوشت های چندساله مانند پپرونی که با سردرد میگرنی در ارتباطند حاوی تیرامین هستند.

کافئین: مضر است یا مفید؟

کافئین موجود در قهوه و چای هنگام مصرف با برخی داروها ممکن است به رهایی از سردرد میگرنی کمک کند.

با این حال، هنگام کاهش سطح کافئین، بیمار ممکن است سردرد بگیرد. در نتیجه، ممکن است برای افراد دارای سردرد میگرنی هم مفید و هم مضر باشد.

  چه کسی سردرد میگرنی می گیرد؟

سردرد میگرنی در زنان حدودا سه برابر بیشتر از مردان اتفاق می افتد. افراد با خویشاوندانی دارای میگرن، احتمال بیشتری برای ابتلا به میگرن دارند. بعلاوه، میگرن بیشتر در افرادی با صرع، افسردگی، سکته مغزی، آسم، اضطراب، و افرادی با اختلالات نورولوژیکی و ژنتیکی اتفاق می افتد.

میگرن در کودکان

میگرن در کودکان تا دوران بلوغ به صورت تقریبا مساوی رخ می دهد و بعد از آن در دختران بیشتر اتفاق می افتد، هرچند که، علایم میگرن در کودکان تا حدی با بزرگسالان متفاوت است. کودکان ممکن است دردهای شکمی (میگرن شکمی)، استفراغ شدید و متداول، سرگیجه ی حمله ای خوش خیم که علایم تعادلی ناپایدار دارد، حرکات چشمی غیر ارادی و تغییرات رفتاری را تجربه کنند.

تشخیص سردرد میگرنی

میگرن معمولا با تاریخچه بالینی علایم تشخیص داده می شود. بیشتر پزشکان یک سیتی اسکن یا MRI اسکن مغز انجام می دهند تا مشخص شود دیگر علل سردرد (مثلا: تومور مغزی یا خونریزی در مغز) وجود ندارد.

درمان سردرد میگرنی

انواع زیادی داروهای بدون نسخه برای سردرد وجود دارد. چند تا از متداول ترین آنها آسپرین، ناپروکسن سدیم، ایبوبروفن و استامینوفن هستند. برخی داروهای بدون نسخه به عنوان درمان هایی برای میگرن به فروش می رسند. با اینکه تمامی این داروها ممکن است مفید باشند، مردم برای اجتناب از مسمومیت، زخم ها و دیگر مشکلات گوارشی نباید در مصرفشان زیاده روی کنند. بعلاوه، مصرف بیش از حد ممکن است میگرن را بدتر کند.

تریپتان ها، ارگوتامین ها و داروهای پیشگیرانه

تریپتان ها (آمرج، رلپاکس و…) متداول ترین داروهای تجویز شده برای درمان میگرن هستند. هرچندکه، افراد با فشارخون بالا، بیماری قلبی، سکته مغزی، و مصرف کنندگان داروهایی معین احتمال دارد قادر به مصرف تریپتان ها نباشند.

متاسفانه، با مصرف تریپتان ها ممکن است عوارضی جانبی از جمله: حالت تهوع، گیجی، درد قفسه سینه، و خواب رفتگی رخ دهد.

ارگوتامین ها با اینکه معمولا به موثری تریپتان ها نیستند اما برای درمان سردرد میگرنی استفاده می شوند. عوارضی جانبی مانند: حالت تهوع، گیجی، درد عضلانی، و مزه ی بد یا غیرعادی در دهان دارند و ممکن است با دیگر داروها تداخل کنند. این عوارض جانبی و تداخلات دارویی احتمال دارد مصرف داروی بیمار را محدود سازند.

در میگرن های شدید و متداول دکتر شما داروهایی مانند پروپرانول، تیمولول و… را که در کاهش فشارخون بالا و جلوگیری از صرع نیز بکار می روند، برای کاهش تعداد و جلوگیری از سردردها تجویز می کند.

آیا درمان شما جواب می دهد؟

گاهی درمان های اولیه برای سردرد میگرنی علایم را کاهش نداده یا تا حدود کمی کم می کنند. اگر پس از دو یا سه بار مصرف داروی تجویز شده، میگرن بهبود کمی داشت یا بهبود نیافت باید از پزشکتان بخواهید درمانتان را تغییر دهد. هر چند که، از بیماران خواسته می شود میگرن ها را زود درمان کنند (در مدت دو ساعت) تا از مزایای درمان کاملا بهره مند گردند.

محدودیت های مصرف دارو

برخی سردردهای مزمن ناشی از مصرف بیش از حد دارو است. از مصرف داروهای تجویز شده میگرن بیش از دو بار در هفته پرهیز کنید. مصرف کردن و کم کردن داروی سردرد میگرنی باید تحت نظارت پزشکتان انجام شود.

درمان جایگزین: بیوفیدبک و طب سوزنی

با اینکه مطالعات بر طب سوزنی قطعی نیست، برخی بیماران ممکن است به این روش کاهش درد چینی به خوبی جواب دهند. به دلیل نتایج بسیار متنوع، برخی پزشکان این درمان را توصیه نمی کنند اما چون برای برخی بیماران سودمند است، راه درمانی دیگری برای متصور شدن است.

دیگر روش هایی که ممکن است میگرن را کاهش دهند یا از آن جلوگیری کنند عبارتند از: تکنیک های بیوفیدبک برای کاهش آغازگرهای میگرن (مانند استرس) و علایم اولیه ای مانند تنش عضلانی.

یک مزیت پیر شدن

اوج شدت و تکرر میگرن ها بین سنین حدود 20 تا  60 سالگی است. سن که از 60 بگذرد شدت و تکرر سردرد میگرنی کاهش می یابد و در برخی بیماران متوقف می شود.

زمانی که شما به مراقبت سریع نیازمندید!

اکثر مردم الگوی میگرن هایشان (عوامل و شدت درد) را می دانند. با این حال، سردردهای جدید در افراد، با یا بدون سابقه ی میگرن که 2 روز یا بیشتر طول بکشند باید توسط یک پزشک چک شوند. اگر سردردی با دیگر علایمی از جمله تب، سفتی گردن، گیجی، یا معلولیت آغاز شد باید از شخص یا بستگان، دوستان و مراقبت رسان سریعا پرس و جو شود.

دکتر مجید کیهانی فرد متخصص مغز و اعصاب در تهران

برای پرسش از دکتر بر روی مشاوره پزشکی کلیک کنید.