با داروهای پارکینسون و اثرات و عوارض آن ها آشنا شوید
پارکینسون به عنوان یک بیماری و اختلال عصبی پیش‌رونده شناخته می‌شود که حرکت و هماهنگی بدن را تغییر می‌دهد. احتمال ابتلا به این بیماری با افزایش سن بیشتر می‌شود. روند این بیماری پس از ابتلا رو به پیشرفت بوده و در صورت عدم کنترل، رفته رفته علائم تشدید می‌شوند. علت این بیماری تخریب سلول‌های مغزی است که مسئول تولید نوعی انتقال‌دهنده عصبی به نام دوپامین هستند. پزشک برای کنترل بیماری داروها و قرص پارکینسون را تجویز می‌کند. در ادامه این مطلب از وبسایت دکتر کیهانی فرد به معرفی داروهای پارکینسون می‌پردازیم، پس تا انتها همراه ما باشید.
معرفی بیماری پارکینسون
همان‌طور که گفتیم، بیماری پارکینسون در اثر تخریب سلول‌های تولید دوپامین به وجود می‌آید، اما علت اصلی ایجاد این مشکل به طور دقیق مشخص نیست. با این وجود بر اساس شواهد، احتمال ابتلا به پارکینسون با وراثت در ارتباط است. درواقع کسانی که در خانواده خود بیمار مبتلا به پارکینسون داشته‌اند، بیشتر در خطر ابتلا به این بیماری هستند.
علائم پارکینسون
در آغاز ابتلا به پارکینسون، بیماری با علائم اولیه شروع می‌شود که به صورت لرزش خفیف انگشتان و دست است. از دیگر علائم اولیه می‌توان به تغییر وضعیت بدن و همچنین کند شدن حرکات اشاره کرد. بیمار وضعیت طبیعی نداشته و نمی‌تواند به سرعت از روی زمین بلند شده یا حرکت کند.
زمانی که بیماری پیشرفت می‌کند، رفته رفته علائم ثانویه پارکینسون بروز کرده که شدیدتر هستند. از جمله علائم ثانویه بیماری می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:
-
- افسردگی و اضطراب
- مشکلات تعادل (افزایش احتمال زمین خوردن)
- از دست دادن حس بویایی (آنوسمی)
- ریزش آب دهان
- مشکلات خواب
- اختلال در تکلم
- مشکلات حافظه
برای اطلاعات بیشتر به مطلب “بیماری پارکینسون” مراجعه کنید.
روش های درمان پارکینسون
وقتی درباره درمان پارکینسون صحبت می‌شود، ابتدا باید گفت که متاسفانه تاکنون روشی برای درمان این بیماری معرفی نشده است و روش‌های درمان با هدف کنترل پارکینسون و جلوگیری از پیشرفت آن دنبال می‌شوند. از جمله این روش‌های درمانی می‌توان به مصرف داروها و قرص پارکینسون اشاره کرد که در ادامه این محتوا درباره آن به طور مفصل صحبت می‌کنیم.
علاوه بر مصرف دارو، از درمان‌های فیزیکی مانند فیزیوتراپی و توان‌بخشی نیز برای پارکینسون استفاده می‌شود که برای بهبود توانایی‌های حرکتی بیمار موثر هستند.
داروهای پارکینسون
درباره انواع قرص پارکینسون مهم‌ترین نکته‌ای که باید بدانید این است که کلیه داروهای پارکینسون باید با تجویز پزشک و دقیقا مطابق دستور پزشک مصرف شوند. از هرگونه تغییر دوز دارو و یا جابه‌جایی در زمان مصرف داروی پارکینسون جدا خودداری کنید. در ادامه با معرفی این داروها همراه ما باشید.
۱. کاربیدوپا-لوودوپا (Sinemet)
مصرف دو داروی لوودوپا و کاربیدوپا را می‌توان از جمله مهم‌ترین داروهای پارکینسون دانست. لوودوپا (Levodopa) دارویی است که پس از مصرف از دستگاه گوارش به سمت مغز حرکت کرده و در آنجا به دوپامین تبدیل می‌شود. این دارو اثربخشی مناسبی دارد؛ اما در گذشته در دوزهای زیاد تجویز می‌شود که عوارض بیشتری به دنبال داشت. امروزه برای افزایش تاثیر و کاهش نیاز به دوزهای بالا، کاربیدوپا (Carbidopa) نیز در کنار آن مصرف می‌شود.
این دارو به صورت قرص و یا مایع خوراکی موجود است. با توجه به دستور پزشک، این دارو چند بار در روز و معمولا هر ۶ تا ۸ ساعت مصرف می‌شود. البته پزشک ممکن است به تدریج دوز مصرف آن را تغییر دهد. با مصرف داروهای کاربیدوپا-لوودوپا، در مغز دوپامین کاهش یافته به نوعی جایگزین شده و علائم حرکتی ناشی از بیماری کمتر می‌شود.
عوارض مصرف داروهای کاربیدوپا-لوودوپا
از جمله عوارض مصرف داروهای کاربیدوپا-لوودوپا می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:
-
- حرکات غیرطبیعی و ناهماهنگ (دیسکینزی)
- درد شکم
- حالت تهوع
- سرگیجه
- گیجی
- تغییر ضربان قلب
- تغییرات فشار خون
تداخل دارویی کاربیدوپا-لوودوپا
داروهای کاربیدوپا-لوودوپا که با نام Sinemet شناخته می‌شود، ممکن است با داروهای زیر در تداخل باشد:
-
- مهارکننده‌های MAO (ایزوکاربوکسازید، لینزولید، متاکسالون، متیلن بلو، موکلوبماید، فنلزین، پروکاربازین، ترانیل سیپرومین)
- بروموپراید
- کلروژیلین
- فورازولیدون
- ایپرونیازید
- نیالامید
- پارگیلین
- سولپیراید
۲. آگونیست های دوپامین
این گروه دارویی در مغز به دوپامین تبدیل نمی‌شود، اما همان اثر را داشته و با هدف جبران کمبود دوپامین مورد استفاده قرار می‌گیرد. آگونیست های دوپامین (Dopamine agonists) که معمولا در مراحل ابتدایی بیماری تجویز می‌شوند، علائم حرکتی بیمار را کاهش می‌دهند؛ اما تاثیر آن‌ها کمتر از لوودوپا است. از جمله این گروه دارویی می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:
- پرامیپکسول
- روپینیرول
- آپومورفین
- روتیگوتین
عوارض جانبی آگونیست های دوپامین
از عوارض مصرف این گروه از انواع قرص پارکینسون می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:
- خواب‌آلودگی
- اختلال حرکات ارادی
- توهم
- تورم یا تغییر رنگ پا
- رفتارهای اجباری
تداخل دارویی آگونیست های دوپامین
پیش از تجویز این گروه از داروها پزشک را در جریان کلیه داروهای مصرف خود قرار دهید. آگونیست های دوپامین ممکن است با داروهای مختلفی در تداخل باشند که باتوجه به قرص تجویز شده تداخل آن متفاوت بوده و شامل موارد مختلفی است. توجه داشته باشید که مصرف این گروه از داروهای پارکینسون برای خانم‌ها در دوران بارداری و شیردهی ممنوع است.
۳. مهارکننده های MAO-B
این گروه از داروها از تجزیه دوپامین در مغز جلوگیری می‌کنند. آنزیم مونوآمین اکسیداز نوع B یا MAO-B نوعی آنزیم است که به تجزیه دوپامین می‌پردازد. با مصرف داروهای مهارکننده MAO-B، میزان تولید آنزیم MAO-B کاهش یافته و دوپامین در مغز باقی می‌ماند. این داروها به عنوان درمان مکمل استفاده شده و در مراحل اولیه بیماری تجویز نمی‌شوند. از جمله داروهای این گروه می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:
- سلژیلین
- راساگیلین
- سافینامید
عوارض جانبی مهارکننده های MAO-B
مصرف این گروه از داورها به عنوان قرص پارکینسون ممکن است با عوارض زیر همراه باشد:
-
- حالت تهوع
- یبوست
- سرگیجه
- گیجی
- توهم
- خشکی دهان
تداخل دارویی مهارکننده های MAO-B
از جمله داروهایی که با مهارکننده های MAO-B در تداخل هستند، می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:
-
- دروپریدول یا پروکلروپرازین
- گرانیسترون
- اندانسترون
- لینزولید
- متیل تیونیوم کلرید (متیلن بلو)
- سیپروفلوکساسین
۴. مهارکننده های COMT
این گروه از داروها به عنوان درمانی کمکی در کنار لوودوپا تجویز می‌شوند. آنزیم کاتکول-O-متیل ترانسفراز (COMT) به عنوان غیر فعال‌کننده لوودوپا شناخته شده و تاثیر دارو را کاهش می‌دهد. با مصرف داروهای مهارکننده COMT، پیش از آنکه این آنزیم در خون ترشح شود، داروهای مهارکننده آن را غیر فعال می‌کنند. درواقع تاثیر لوودوپا با مصرف این گروه از داروها افزایش می‌یابد. از جمله داروهای این گروه می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:
- انتاکاپون
- تولکاپون
- اپیکاپون
عوارض جانبی مهارکننده های COMT
مصرف داروهای مهارکننده COMT نیز مانند دیگر انواع قرص پارکینسون ممکن است با عوارض زیر همراه شود:
-
- اختلال حرکات ارادی
- گیجی
- توهم
- تغییر رنگ ادرار
- اسهال
تداخل دارویی مهارکننده های COMT
بررسی داروهای مصرفی بیمار پیش از تجویز هر گونه مهارکننده COMT ضروری است. از جمله داروهایی که با مهارکننده‌های COMT در تداخل هستند، می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:
-
- آپومورفین
- بیتولترول
- کلستیرامین
- دوبوتامین
- اپی نفرین
- ایزواتارین
- ایزوپروترنول
- متیل دوپا
- پروبنسید
- آنتی بیوتیک‌ها
۵. آمانتادین
متن جایگزین: قرص آمانتادین
گفته می‌شود که آمانتادین (Amantadine) با تاثیر بر روی گیرنده‌های مغز می‌تواند به کاهش لرزش اندام‌های بدن ناشی از ابتلا به پارکینسون کمک کند. این دارو در ابتدا به عنوان یک داروی ضدویروس شناخته می‌شود، اما امروزه از جمله داروهایی است که برای کاهش مشکلات حرکتی نیز موثر هستند. البته شیوه دقیق اثر این دارو و عملکرد آن برای بیماری پارکینسون به طور دقیق شناخته نشده است.
این دارو به دو شکل قرص و کپسول وجود دارد و معمولا یک‌بار در روز مصرف می‌شود. همچنین آمانتادین به تنهایی یا همراه با داروهای دیگری مانند لوودوپا مورد استفاده قرار می‌گیرد.
عوارض جانبی آمانتادین
اثرات مصرف آمانتادین به عنوان یک قرص پارکینسون را می‌توان موارد زیر در نظر گرفت:
-
- فشار خون پایین
- سرگیجه
- توهم
- حالت تهوع
- مشکلات خواب
- گیجی
- تغییر رنگ پا
تداخل دارویی آمانتادین
مانند هر داروی پارکینسون که توسط بیماران مصرف می‌شود، آمانتادین نیز با برخی داروها به شرح زیر در تداخل است:
-
- محرک‌های سیستم عصبی مرکزی (دکستروآمفتامین، اتوموکستین و متیل فنیدات)
- داروهای آنتی کولینرژیک (دیفن هیدرامین، اسکوپولامین، تولترودین و بنزتروپین)
- داروهای قلبی (تریامترن-هیدروکلروتیازید)
- داروهای مالاریا (کینین و کینیدین)
- واکسن آنفولانزا
۶. آنتی کولینرژیک ها
آنتی کولینرژیک ها (Anticholinergics) با هدف کاهش انقباضات و لرزش‌های غیر ارادی عضلات در درمان پارکینسون تجویز می‌شوند. این گروه از داروها، اثربخشی سریعی داشته و به کاهش انقباضات غیرطبیعی و ترشحات دهانی کمک می‌کنند. این گروه داروهای پارکینسون بیشترین تاثیر را در بیماران جوانی دارند که علائم اولیه پارکینسون را تجربه می‌کنند. از جمله داروهایی که در این گروه داروی پارکینسون جای می‌گیرند، می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:
- بنزوتروپین (کوژنتین)
- تری هگزی فنیدیل
عوارض جانبی آنتی کولینرژیک ها
برخی افراد با مصرف این گروه از انواع قرص پارکینسون ممکن است عوارض زیر را تجربه کنند:
-
- خشکی دهان
- گیجی
- توهم
- کاهش حافظه
- تاری دید
تداخل دارویی آنتی کولینرژیک ها
احتمال تداخل دارویی در گروه داروهای آنتی کولینرژیک ها نیز وجود داشته و شامل موارد زیر است:
-
- داروهای ضد افسردگی (آمی تریپتیلین، نورتریپتیلین، پاروکستین، فلوکستین و مهارکننده های مونوآمین اکسیداز یا MAOI)
- آنتی هیستامین‌های مورد استفاده برای درمان آسم، تب یونجه و کهیر
- مهارکننده‌های استیل کولین استراز
- قرص تیوتروپیم، ایپراتروپیوم بروماید و کلرید پتاسیم
۷. ایسترادفیلین (نوریانز)
متن جایگزین: درمان پارکینسون
ایسترادفیلین (Istradefylline) به گروه داروهای آنتاگونیست آدنوزین A2a تعلق دارد. این دارو همراه با لوادوپا تجویز می‌شود و می‌تواند عملکرد حرکتی بیمار را بهبود ببخشد. نحوه دقیق عملکرد این دارو مشخص نیست، اما گفته می‌شود که گیرنده مسئول کند کردن حرکات در مغز را دستکاری می‌کند. از دیگر اثرات این دارو می‌توان به افزایش حساسیت گیرنده‌های دوپامین اشاره کرد.
عوارض جانبی ایسترادفیلین
برخی بیماران با مصرف این داروی پارکینسون ممکن است دچار عوارض زیر شوند:
-
- اختلال حرکات ارادی
- سرگیجه
- بی‌خوابی
- توهم
تداخل دارویی ایسترادفیلین
داروی ایسترادفیلین با داروهای مختلفی در تداخل بوده که برخی از آن‌ها شامل موارد زیر است:
-
- الاسترانت
- ریفامایسین ها (ریفابوتین و ریفامپین)
- داروهای درمان تشنج (کاربامازپین و فنی توئین)
- مصرف سیگار تاثیر این دارو را کاهش می‌دهد.
قرص پارکینسون، کنترل بیماری نه درمان!
در این مطلب از وبسایت دکتر کیهانی فرد به معرفی انواع داروی پارکینسون پرداختیم و شما را با اطلاعات دارویی هر یک آشنا کردیم. فراموش نکنید که تجویز، مصرف، تغییر دوز و تغییر زمان مصرف داروهای پارکینسون تنها به دستور پزشک امکان‌پذیر است. پیش از آغاز دوره مصرف دارو کلیه توصیه‌های پزشک را مدنظر قرار دهید و سپس دستورالعمل موجود در بسته‌بندی دارو را به دقت مطالعه کنید. معاینه‌های دوره‌ای پزشک نیز برای بررسی وضعیت و روند بیماری ضروری است.
:منابع محتوا