در برخی شرایط افراد بنا به دلایلی دچار بی اختیاری ادرار می شوند. عدم توانایی در کنترل ادرار ممکن است بسیار ناخوشایند و شرم آور باشد؛ اما خوشبختانه قابل درمان است. اگرچه این عارضه اغلب در افراد مسن و خانم‌هایی که تازگی زایمان کرده‌اند رخ می‌دهد. اما در کودکان و افراد بزرگسال نیز ممکن است اتفاق بیافتد که علت های متفاوتی دارد. عفونت ادراری، دیابت، سکته مغزی، یائسگی خانم‌ها و حتی بزرگ شدن پروستات از شایع‌ترین علل بی اختیاری ادرار هستند که با روش‌هایی مانند تغییر سبک زندگی، کنترل مصرف مایعات، دارو درمانی و انجام تمریناتی برای کف لگن (کف لگن به ماهیچه های می گویند که از استخوان شرمگاهی به استخوان دنبالچه کشیده شده اند) درمان می‌شوند یا می‌توان آن را کنترل کرد. با ما در این مطلب همراه باشید تا اطلاعات دقیقی در مورد روش درمان بی اختیاری ادرار، انواع آن و راه‌های کنترل این بیماری در اختیارتان قرار دهیم.
جدول المحتويات
علل بی اختیاری ادرار
بی اختیاری ادرار می‌تواند به دلایل مختلفی مانند پارکینسون، ام اس و غیره رخ دهد که به دو دسته موقت و مزمن تقسیم می‌شوند. در جدول زیر به انواع علل بی اختیاری ادرار پرداخته‌ایم:
علل موقت بی اختیاری
-
-
- عفونت دستگاه ادراری (UTLS)
- بارداری مصرف برخی داروها مانند داروهای ضد افسردگی
- مصرف برخی نوشیدنی‌ها مانند الکل و کافئین
- یبوست مزمن
- التهاب مثانه
- سنگ کلیه
- مصرف نوشیدنی‌های گازدار
-
علل مزمن بی اختیاری
-
-
- اختلال کف لگن
- سکته مغزی
- دیابت، نوروپاتی محیطی
- بزرگی پروستات
- بیماری ام اس
- یائسگی
- آلزایمر
-
بی اختیاری ادرار به چه شکل هایی اتفاق می افتد
بی اختیاری ادرار در انواع مختلفی بروز می‌کند که هرکدام علت و ویژگی‌های خود را دارند تا بتوانید نوع آن را تشخیص دهید. با شناخت انواع بی اختیاری در ادرار که می‌تواند در اثر ضربه مغزی، پارکینسون یا بیماری ام اس رخ دهد، می‌توانید در سریع‌ترین حالت ممکن آن را تشخیص داده و به پزشک مراجعه کنید تا درمان شما را شروع کند. انواع بی اختیاری ادرار عبارتند از:
بی اختیاری استرسی (Stress Incontinence)
بی اختیاری استرسی اغلب هنگام انجام فعالیت‌های بدنی بروز می‌کند. علت آن ضعیف بودن عضلات کف لگن است که نمی‌تواند به خوبی اندام‌های لگنی را مدیریت کند. به همین دلیل، ممکن است فرد هنگام خندیدن، سرفه کردن، عطسه کردن، پریدن از روی بلندی و حتی بلند کردن اجسام کنترل ادرار خود را از دست بدهد. مردانی که به تازگی جراحی پروستات انجام داده‌اند، خانم‌هایی که زایمان کرده‌اند و افراد دارای آلزایمر بیشتر در معرض ابتلا به بی اختیاری استرسی هستند.
بی اختیاری اضطراری (Urgency Incontinence)
بی اختیاری اضطراری با احساس ناگهانی و شدید ادرار کردن بروز می‌کند. افراد مبتلا ممکن است به طور غیرمنتظره‌ای نیاز به رفتن به دستشویی پیدا کنند و در برخی موارد، نتوانند به موقع به توالت برسند که این امر منجر به نشت ادرار می‌شود. یکی از علل رایج این وضعیت، مشکلی به نام مثانه بیش‌فعال (Overactive Bladder) است. این حالت می‌تواند ناشی از عوامل مختلفی از جمله ضعف عضلات ناحیه لگن، آسیب‌های عصبی، عفونت‌های ادراری، کاهش سطح استروژن پس از یائسگی و همچنین چاقی باشد. علاوه بر این، مصرف برخی داروها و مواد غذایی مانند الکل و کافئین نیز می‌تواند علائم این نوع بی اختیاری ادرار را تشدید کند.
بی اختیاری سرریز (Overflow Incontinence)
بی اختیاری سرریز زمانی اتفاق می‌افتد که مثانه به طور کامل تخلیه نشود. به بیان واضح‌تر یک ظرف آب را در نظر بگیرید که صرفا مقداری از مایعات درون آن خالی شده است، هنگام راه رفتن و تکان خوردن ممکن است سرریز کند. مکانیسم این نوع بی اختیاری نیز چنین است. افراد مبتلا به آن مانند بیماران زوال عقل به طور معمول نمی‌توانند مثانه خود را به طور کامل خالی کنند به همین دلیل ممکن است نشت ادرار داشته باشند. اغلب افرادی که دارای بیماری ام اس (MS)، دیابت، سکته مغزی و دارای پروستات بزرگ هستند به آن مبتلا می‌شوند.
درمان های رایج بی اختیاری ادرار
درمان بی اختیاری ادرار به دو دسته اصلی تقسیم می‌شود: درمان‌های غیر جراحی و جراحی. انتخاب روش درمان مناسب به نوع بی‌اختیاری و وضعیت کلی بیمار بستگی دارد. در ادامه، به بررسی این روش‌ها می‌پردازیم.
درمان‌های غیر جراحی بی اختیاری ادرار
در مراحل اولیه، پزشک ممکن است اقداماتی ساده‌تر را برای کمک به بهبود علائم توصیه کند. یکی از این اقدامات، تغییرات سبک زندگی است که می‌تواند شامل کاهش وزن، کاهش مصرف کافئین و الکل باشد. این تغییرات به بهبود وضعیت سلامت عمومی فرد کمک می‌کند و می‌تواند تأثیر مثبتی بر کنترل ادرار داشته باشد. علاوه بر این، انجام تمرینات خاص برای تقویت عضلات کف لگن، مانند تمرینات کگل، نیز مهم است. این تمرینات به تقویت عضلاتی که در کنترل ادرار نقش دارند، کمک می‌کنند و می‌توانند بهبود قابل توجهی را به همراه داشته باشند.
روش دیگر آموزش مثانه است، که به معنای یادگیری تکنیک‌هایی است که به افراد کمک می‌کند تا مدت زمان بیشتری بین نیاز به ادرار کردن و دفع ادرار صبر کنند. این تکنیک‌ها می‌توانند به تدریج به کاهش تعداد دفعاتی که نیاز به رفتن به دستشویی دارید، کمک کنند. همچنین، استفاده از محصولات بی‌اختیاری مانند پدهای جاذب می‌تواند به افراد در مدیریت نشت ادرار کمک کند و احساس راحتی بیشتری به آنها بدهد.
داروها برای درمان بی اختیاری ادرار
چندین دارو وجود دارد که می‌توانند در مدیریت نشت ادرار بسیار موثر باشند. پزشک معمولاً دارو را با دوز کم آغاز کرده و به تدریج آن را افزایش می‌دهد تا بهترین نتیجه و کمترین عوارض جانبی حاصل شود. برخی از داروهای متداول شامل اکسی بوتینین (Ditropan)، تولترودین (Detrol)، سولیفناسین (Vesicare) و میرابگرون (Myrbetriq) هستند. این داروها به دلیل تاثیرات متفاوتی که دارند می‌توانند به بی اختیاری ادرار کمک کرده و عملکرد مثانه را طبیعی کنند. به زودی در بخش داروها تمامی این داروها را معرفی و راجع به آنها صحبت خواهیم کرد.
تغییرات سبک زندگی برای درمان بی اختیاری ادرار
تغییرات ساده در زندگی روزمره می‌توانند به کنترل بی اختیاری ادرار کمک کنند. یکی از این تغییرات، برنامه‌ریزی برای رفتن به دستشویی است. با تعیین زمان‌های مشخص برای رفتن به توالت، می‌توانید تعداد دفعاتی که احساس نیاز به ادرار کردن دارید را مدیریت کنید. همچنین، خالی کردن مثانه قبل از شروع فعالیت‌های بدنی بر روی جلوگیری از نشت ادرار مخصوصا در بی اختیاری ادرار استرسی موثر است.
پرهیز از بلند کردن اجسام سنگین، رسیدن وزن سالم از طریق رژیم غذایی متعادل و ورزش نیز از دیگر مواردی هستند که به خوبی باعث کاهش فشار بر مثانه شده احتمال بی اختیاری در ادرار را کم می‌کنند.
درمان‌های جراحی بی اختیاری ادرار
درمان جراحی بی اختیاری ادرار زمانی صورت می‌گیرد، که درمان‌های غیرجراحی تاثیرگذار نباشند. این روش‌ها به نوع بی اختیاری و علائم بیمار بستگی دارند. یکی از روش‌های جراحی، استفاده از عوامل حجیم کننده است که شامل تزریق مواد خاص به مجرای ادرار برای افزایش اندازه و کاهش نشت ادرار می‌شود. همچنین، تزریق سم بوتولینوم (Botox) ممکن است برای شل کردن عضلات مثانه و کاهش بی‌اختیاری فوری به کار رود.
دیگر روش‌های جراحی شامل روش‌های اسلینگ می‌شود که در آن نوار مصنوعی در مجرای ادراری قرار می‌گیرد . همچنین، اسفنکتر مصنوعی مجرای ادرار می‌تواند در مردان مبتلا به بی اختیاری استرسی قرار داده شود تا مجرای ادرار در زمان عدم نیاز بسته نگه داشته شود.
پیشگیری و مدیریت بی اختیاری ادرار
بی اختیاری ادرار با روش‌های موثری قابل پیشگیری و مدیریت است که عبارتند از:
- تغییر عادات نوشیدن: اگر دچار بی اختیاری در ادرار هستید، کاهش مصرف الکل و نوشیدنی‌های حاوی کافئین (مثل چای و قهوه) می‌تواند به کاهش تولید ادرار و تحریک مثانه کمک کند. همچنین، سعی کنید در ساعات قبل از خواب مایعات کمتری مصرف کنید.
- تمرینات کف لگن: تقویت عضلات کف لگن می‌تواند به بهبود کنترل ادرار کمک کند. این تمرینات به‌ویژه برای زنان باردار مناسب است.
- وزن سالم: چاقی می‌تواند خطر بی‌اختیاری ادرار را افزایش دهد. با رسیدن به یک وزن ایده‌آل از طریق ورزش منظم و رژیم غذایی متعادل، می‌توان این خطر را کاهش داد.
با پیروی از این راهکارها و مشاوره با پزشک، می‌توانید به مدیریت بهتر بی‌اختیاری ادرار و بهبود کیفیت زندگی خود کمک کنید.
جمع بندی
بی اختیاری ادرار می‌توان به هر دلیلی مانند آمبولی مغزی، اضافه وزن، مصرف نوشیدنی‌های الکلی و غیره رخ دهد که خوشبختانه با پیشرفت علم پزشکی راه‌ها درمان متعددی دارد. به محض بروز اولین علائم سریعا به پزشک متخصص مراجعه کنید تا درمان مناسب که می‌تواند از طریق جراحی و غیرجراحی باشد را برای شما شروع کند. نکات مفیدی که در این مقاله ذکر شد کمک بسیاری می‌کند تا در صورت بی اختیاری ادرار اضطراری، استرسی و حتی سرریزی آن را کنترل کنید.
فلج مغزی، آلزایمر، ضربه مغزی و موارد مشابه یکی از علل بی اختیاری در ادرار هستند که دکتر مجید کیهانی فرد به عنوان یکی از برجسته‌ترین متخصصان مغز و اعصاب می‌تواند به شما در تشخیص، درمان، پیشگیری و مدیریت این بیماری کند.