لکنت زبان در کودکان، علائم، پیشگیری، درمان

لکنت زبان در کودکان

لکنت زبان اختلالی است که حدود 5 تا 10 درصد از کودکان گریبان گیر آن شده و باعث ایجاد نگرانی برای آن ها و خانواده هایشان می شود. خوشبختانه این اختلال در بیشتر کودکان آن ها را همراهی نکرده و خصوصا کسانی که اقدام درمانی به موقع کرده اند در بزرگ‌سالی مشکلی نخواهند داشت. البته طبق اطلاعاتی که از انجمن ناشنوایان و سایر بیماری های ارتباطی(NIDCD) به دست آمده است تا یک چهارم از کودکانی که بهبود پیدا نکرده اند متأسفانه در بزرگ‌سالی هم این مشکل را خواهند داشت. پس اگر کودکتان دچار لکنت زبان شده است و یا در خانواده تان سابقه ی این اختلال را دارید این مقاله را تا انتها بخوانید.

علائم لکنت زبان در کودکان

در لکنت زبان بیمار نمی تواند به درستی هجا ها را ادا کرده و در خواندن هجا های مشابه هم مشکل دارد. به طور مثال سه حرف ک،گ،ت یا معادل های انگلیسی آن ها K,G,T طبق آمار بیشتر از بقیه حروف برای این بیماران معضل بودند. تکرار جملات و کلمات، کشیده گویی و مکث حین ادای کلمات، کاهش اعتماد به نفس، ناتوانی در برقرار کردن ارتباط، استرس و گوشه گیری از سایر علائم این اختلال هستند.

زمانی که لکنت زبان کودکی ریشه در روان و اوضاع روحی او، مثل ترس یا اضطراب، داشته باشد کودک می تواند علائم دیگری مثل تغییرات جسمی، تیک عصبی در صورت خصوصا در گوشه چشم و لب، لرزش لب، پلک زدن بیش از حد، تنش در صورت، لرزش بخش های فوقانی بدن، ناامیدی موقع ارتباط برقرار کردن، مکث قبل  از شروع صحبت یا حتی امتناع از آن، تکرار مجدد در تنظیم صدا خصوصا حروف م و آ(M,A) نشان دهد.

انواع لکنت زبان در کودکان

• نوع اول یا Developmental: در کودکان زیر پنج سال و خصوصا پسران دیده می شود. این اتفاق زمانی می افتد که آن ها در حال گسترش دادن مهارت زبانی خود هستند و معمولا خود به خود برطرف می شود.
• نوع دوم یا Neurogenic: در این مورد ناهنجاری های سیگنالی بین مغز و اعصاب یا عضلات دیده می شود.
• نوع سوم یا Psychogenic: بیماری بر بخشی از مغز اثر می گذارد که بر تفکر و استدلال حاکم است. به طور مثال این اتفاق زمانی می افتد که کودکی از ترس دچار لکنت زبان شده یا به در عامیانه زبانش بند آمده باشد.

در تقسیم بندی ای دیگر انواع لکنت زبان به دو دسته ی کلونیک و تونیک تقسیم می شود.

لکنت زبان کلونیک: کودک در هنگام ادای اولین سیلاب آن را چندین بار و با سرعت و قدرت تکرار کرده و سپس به سراغ سیلاب بعدی می رود. مثلا: ککککتاب

علت این نوع را اختلالات فیزیولوژیکی عصبی- عضلانی می دانند که در محل ارتباط عصب -عضله به وجود آمده است و جنبه ژنتیکی قوی ای دارد.

لکنت زبان تونیک: در این حالت عضلات دهان حین فعالیت دچار توقف چند ثانیه ای و مکث می شوند. سپس کودک برای شروع حرف بعدی به خودش فشار می آورد و آن را به حالت تشنجی ادا می کند. مثلا: می…خخخخوام ب…ررررم

این نوع لکنت به علت انقباض عضلات و آزاد شدن ناگهانی آن ها می باشد.

دلایل لکنت زبان در کودکان

دلایل مختلفی در این مورد بیان شده است مثل:

• سابقه ی خانوادگی در لکنت زبان
• رشد نوروفیزیولوژیکی نامناسب کودک
• آسیب های مغزی ناشی از سکته مغزی یا تشنج می تواند باعث لکنت نوروژنیک شود
• ضربه ی شدید عاطفی
• ناهنجاری ارثی در مغز که به مرکز تکلم آسیب می زند
• حتی بعضی اوقات قرار گرفتن کودک در شرایط چالش برانگیزی مثل سخنرانی در جمع می تواند احتمال وقوع لکنت زبان در او را بالا ببرد بدون این که خودش از وجود آن مطلع باشد.

تشخیص لکنت زبان در کودکان

برای این کار نیاز به هیچ آزمایش تهاجمی ای نمی باشد و یک متخصص اعصاب یا یک آسیب شناس گفتاری می تواند آن را تشخیص دهد. البته خود کودک یا اطرافیان او می توانند متوجه ناتوانی او در تکلم صحیح هجا ها شوند و جهت درمان آن توسط گفتار درمانگر اقدام کنند.

درمان لکنت زبان در کودکان

معمولا این مشکل با گذر زمان و رشد مغز در کودکان برطرف می شود. در مواردی هم که علت لکنت مشکل نورولوژیک، ضربه عاطفی یا محیط استرس زا باشد می توان با مراجعه به پزشک و در صورت لزوم مصرف قرص های ضد اضطراب، ضد افسردگی و … برای درمان آن اقدام کرد.

یکی از درمان های مهم لکنت زبان گفتار درمانی یا speech treatment است که توسط گفتار درمانگر انجام شده، وقفه های گفتاری را کاهش داده و اعتماد به نفس کودکان را بالا ببرد. در این روش از متد های تشویقی برای تحریک کودک به صحبت کردن، بررسی الگوی تنفسی، ماهیچه های درگیر و حنجره او برای ترغیب کودک به ادای صحیح کلمات و … استفاده می شود. این مورد بیشتر برای کسانی مناسب است که به مدت سه تا شش ماه لکنت زبان، سابقه ی خانوادگی آن یا ضربه عاطفی از لکنت خود داشته اند.

والدین هم می توانند با یادگیری چند تکنیک گفتار درمانی به کودک برای کمتر احساس کردن لکنت خود و برطرف شدن آن کمک کنند. گوش دادن، صبر کردن، اختصاص دادن زمان هایی تنها برای صحبت کردن با کودک و حوصله زیاد داشتن در این مورد بسیار مهم است.

همچنین گفتار درمانگر می تواند به والدین یاد دهد که در چه زمانی در صحبت کودک خود مداخله کنند، چون اگر این کار در زمان نادرست انجام گیرد می تواند باعث ترس کودک و بدتر شدنش شود.

آیا لکنت زبان درمان دارویی دارد؟

به نقل از مجله ی healthline تاکنون وجود دارویی که بتواند لکنت زبان را کاهش دهد به اثبات نرسیده است. با این حال تحقیقات اخیر حاکی از آن است که افزایش فعالیت ( hyperactivity) در ماهیچه های کنترل کننده ی گفتار وجود دارد و دارو هایی که این فعالیت زیاد را آهسته تر می کنند می توانند مفید باشند.

پیشگیری از لکنت زبان در کودکان

نکته ی مورد توجه این است که صحبت کردن خود دانشی است که نیاز به آموزش دارد پس خصوصا برای کودکانی که سابقه ی خانوادگی لکنت زبان دارند باید این قضیه جدی تر گرفته شده و از همان دوران کودکی با کودک برای صحبت کردن ،دقیقا مثل راه رفتن، کار شود.

برای صحبت کردن، حنجره در هنگام بازدم ارتعاش ایجاد کرده و با حرکت لب ها، دندان و زبان صدا های مختلف ایجاد می شود. در این بین حروفی مثل ب، پ،ت با شدت از دهان خارج شده و حروفی مثل س، ش، ز با ارتعاش خارج می شوند. هر دو دسته حروف معمولا برای کودکان دارای لکنت زبان مشکل زا بوده و باید در حین حرف زدن با کودک بیشتر در نظر گرفته شوند.

سن شروع لکنت زبان در کودکان

شروع این اختلال از 3 تا 6 سالگی بوده، بیشتر در 5 سالگی اتفاق افتاده و به ندرت در سنین 6 تا 12 سال دیده شده است.

ریسک فاکتور های ادامه یافتن لکنت زبان کودکان تا بزرگ‌سالی

وجود کسانی در خانواده که در بزرگ‌سالی هم لکنت زبان داشته اند، دچار شدن به لکنت زبان بعد از سه و نیم سالگی، باقی ماندن لکنت زبان بیش از شش ماه، جنسیت مذکر و سایر اختلالات زبانی و گفتاری از جمله ریسک فاکتور هایی هستند که می توانند احتمال باقی ماندن این اختلال را افزایش دهند.

راه های خلاقانه تر بهبود لکنت زبان در کودکان

نکته ی مهم این است که سعی کنید در این دوران همراه کودک خود بوده و به او برای بهبود شرایطش کمک کنید. شما می توانید این کار را با شمرده شمرده صحبت کردن یا دادن جایزه تشویقی به کودکتان انجام دهید.

زمان هایی را مخصوص قصه خواندن برای آن ها تعیین کنید خصوصا قصه هایی که بیشتر محتوی کلماتی هستند که کودک در بیان کردن آن ها مشکل دارد.

تجربه نشان داده است که درمان لکنت زبان در قالب تیم نتیجه بخش تر بوده و استفاده از بازی در پروسه ی درمان بسیار مفید است. به طور مثال می توانید موارد زیر را به کار ببرید تا هم با کودکتان اوقات مفیدی را گذرانده و هم او را درمان کنید:

• ‌کشیدن اشکال روی فلش کارت، تقاضا از کودک برای خواندن هر چه سریع تر آن و بیشتر کردن سرعت در هر راند.
• طراحی بازی لی لی به نحوی که با رسیدن به هر خانه کودک باید کلمه ای که از قبل تعیین شده را بگوید تا بتواند به خانه ی بعدی رود. در نتیجه در انتهای هر راند هر کلمه 9 مرتبه ادا شده است.
• پیاده روی با کودک و گذاشتن این قانون که برای قدم برداشتن باید هر بار یک کلمه را صحیح بیان کند.
• درخواست از کودک برای باد کردن بادکنک. با این کار تنفس او و همچنین عضلات دهان و لبش تقویت می شود.
• ترغیب کودک به یادگیری ساز دهنی که همان کار تقویت تنفس و عضلات را انجام می دهد.

اگر سوالی دارید با ما از طریق بخش پرسش و پاسخ در میان بگذارید

منابع :

کلینیک دکتر مجید کیهانی فرد

https://www.webmd.com/children/guide/how-to-help-stammering-child

https://www.healthline.com/health/stuttering#treatment

• About
• Latest Posts

دکتر کیهانی فرد

فوق تخصص مغز و اعصاب at مطب دکتر کیهانی فرد

دکتر مجید کیهانی فرد متولد سال ۱۳۵۲ در شهر اصفهان هستند، ایشان در سال ۱۳۷۰ با رتبه ۵۴ کنکور سراسری در دانشگاه اصفهان به عنوان دانشجوی پزشکی مشغول به تحصیل شدند، ایشان پس از سپری نمودن دوره عمومی در دانشگاه شهید چمران اهواز در دوره تخصصی مغز و اعصاب شروع به تحصیل نمودند و در همان سال با تحقیقات بسیار موثری بر روی بیماری ام اس توانستند موفقیتهای چشمگیری در زمینه کنترل علائم بیماری ام اس به دست آورند.

Latest posts by دکتر کیهانی فرد (see all)

• سرگیجه - 1403-05-21
• علائم سکته مغزی - 1403-05-15
• علائم تشنج در نوزادان – علائم مهم تشنج + فیلم - 1403-01-19