سردرد های صاعقه ای یا تاندرکلاپ – این سردرد کشنده است

سردردهای تاندرکلاب یا همان سردردهای صاعقه‌ای نشانگر آسیب های بسیار جدی پاتولوژی (آسیب شناسی) مانند خونریزی بیرون و داخل مغز هستند و در واقع به عنوان بدترین نوع سردرد در طول دوره زندگی یک فرد شناخته می شوند که دردش می تواند در همه جای بدن مانند سر، گردن یا حتی کمر نیز احساس شود. سردرد های صاعقه ای یا به اختصار TCH یکی از انواع سردردهای خطرناک بشمار رفته و ناگهانی و شدید هستند.

تاندر کلاب‌ها معمولا بعد از حدود شصت ثانیه به حداکثر شدت خود رسیده و تا پنج دقیقه باقی می ماند و یک مورد از هر 100 مراجعه کلینیکی با عنوان سردرد را تشکیل می دهد. این نوع سردرد ازنوع ثانویه می باشد یعنی اینکه نشانه ای از یک بیماری می باشد. سردرد های صاعقه‌ای معمولا رایج نیستند و در کشور های پیشرفته کمتر از پنجاه مورد در هر صد هزار نفر بزرگسال گزارش شده است.

سردرد صاعقه ای چه علائمی دارد

از جمله علائم این نوع سردرد ها می توان به اختلالات در بینایی و تکلم، همراهی با تهوع و استفراغ، بی حسی، ناگهانی و شدید بودن اشاره کرد . همچنین این سردرد ها می توانند با تشنج، تب و تغییرات حالت روحی همراه باشند. معمولا درد طی 1 دقیقه به حداکثر خود می رسد . اگر با علائم سردرد صاعقه ای رو به رو شدید سریعا به پزشک متخصص مغز و اعصاب مراجعه کنید.

علت های ایجاد سردرد رعد آسا چیست؟

سردرد صاعقه‌ای (Thunderclap Headache – TCH) اغلب به دلیل آسیب به بافت مغز ایجاد می‌شود. یکی از رایج‌ترین و مهم‌ترین دلایل آن خونریزی ساب‌آراکنوئید (SAH) است. این نوع خونریزی در فضای اطراف مغز اتفاق می‌افتد و نیاز به توجه فوری پزشکی دارد.

علاوه بر SAH، عوامل دیگری نیز می‌توانند باعث بروز سردرد صاعقه‌ای شوند، از جمله:

• خونریزی داخل جمجمه و لخته شدن خون در رگ‌های مغزی: این حالت به معنی خونریزی در داخل مغز و تشکیل لخته در رگ‌های بزرگ مغزی (سینوس وریدی) است.
• التهاب پرده‌ها و بافت مغز (Meningitis): عفونت یا التهاب پرده‌های پوشاننده مغز و نخاع یا خود بافت مغز می‌تواند باعث این نوع سردرد شود.
• گشاد شدن رگ‌های مغزی (آنوریسم): آنوریسم به معنی ضعف و برآمدگی در دیواره یک رگ خونی در مغز است که ممکن است پاره شده و خونریزی کند.
• حملات ایسکمی (کاهش ناگهانی خونرسانی): وقتی خون به میزان کافی به قسمتی از مغز نمی‌رسد، حملات ایسکمی رخ می‌دهد که می‌تواند منجر به TCH شود.
• افزایش فشار خون در داخل جمجمه: این حالت که گاهی بدون دلیل مشخصی رخ می‌دهد (هایپرتانسیون ایدیوپاتیک)، به افزایش فشار مایع اطراف مغز اشاره دارد.
• ضربه به سر و سکته مغزی: ضربات شدید به جمجمه و انواع سکته‌های مغزی (هم خونریزی‌دهنده و هم ایسکمیک) نیز از علل شایع سردرد صاعقه‌ای هستند.

چه عواملی باعث شروع سردرد تاندرکلاب یا TCH می شوند؟

موارد متعددی می توانند باعث شروع این سردرد شوند که می توان به مصرف بعضی دارو ها مثلا انواع غیرمجاز، در بعضی موارد فعالیت جنسی، قرار گرفتن بی مقدمه در معرض آب سرد یا گرم مثلا در ابتدای دوش گرفتن و فعالیت های فیزیکی بسیار شدید نیز می تواند باعث شروع این سردرد ها شود .

تفاوت های سردرد صاعقه ای و سردرد میگرنی

معمولا سردرد های میگرنی و thunderclap شبیه هم نیستند ولی اکثر کسانی که این نوع سردرد ها را تجربه می کنند قبلا دچار حملات میگرن شده اند. همچنین اصلی ترین تفاوت بین آن ها شدت بسیار زیاد thunderclap است.
در بعضی موارد سردرد تاندرکلاپ می تواند مانند یک حمله میگرنی حس شده و فقط پزشک متخصص به کمک آزمایشات می تواند نوع سردرد را مشخص کند.

روش‌های تشخیص سردرد صاعقه‌ای

برای تشخیص علت سردرد صاعقه‌ای که به صورت ناگهانی و بسیار شدید آغاز می‌شود، پزشکان از روش‌های تصویربرداری و آزمایش‌های خاصی استفاده می‌کنند. این اقدامات برای شناسایی عوامل احتمالی ایجادکننده درد در رگ‌های خونی داخل و خارج مغز انجام می‌شود:

• سی‌تی اسکن عروق مغزی (CTA): در اولین گام، معمولاً سی‌تی اسکن عروق مغزی (CT Angiography یا CTA) انجام می‌شود. این روش به پزشک کمک می‌کند تا وضعیت رگ‌های خونی درون و بیرون مغز را بررسی کرده و عامل ایجادکننده درد را تشخیص دهد.
• MRI و MRA مغز:
  • ام‌آر‌آی (MRI): پزشک ممکن است از ام‌آر‌آی برای مشاهده ساختار داخلی مغز و شناسایی هرگونه ناهنجاری استفاده کند.
  • ام‌آرای (MRA): در برخی موارد، برای بررسی جریان خون در رگ‌های مغز و تشخیص مشکلات عروقی، از ام‌آرای (Magnetic Resonance Angiography یا MRA) استفاده می‌شود.
• پونکسیون لومبار (Lumbar Puncture) یا اسپاینال تپ (Spinal Tap): در این روش، نمونه‌ای از مایع مغزی نخاعی (Cerebrospinal Fluid یا CSF) بیمار که در اطراف مغز و نخاع در گردش است، گرفته می‌شود. این نمونه برای بررسی وجود خون یا سایر ناهنجاری‌ها آزمایش می‌شود. وجود خون در CSF می‌تواند نشانه‌ای از خونریزی مغزی باشد.

درمان سردرد رعدآسا

درمان سردرد صاعقه‌ای کاملاً به علت اصلی آن بستگی دارد، چون این نوع سردرد معمولاً نشانه‌ای از یک مشکل زمینه‌ای جدی‌تر است. هدف اصلی پزشک هم این است که آن مشکل زمینه‌ای را برطرف کند. اینکه پزشک چه روش درمانی را انتخاب کند، کاملاً به تشخیص او و وضعیت خاص بیمار بستگی دارد.

گاهی اوقات، پس از بررسی‌های دقیق، مشخص می‌شود که هیچ عامل بیماری‌زای مهمی باعث این سردرد نشده است. در چنین مواردی، پزشک برای کاهش التهاب رگ‌های مغزی و تسکین درد از داروهای ضدالتهاب غیراستروئیدی (NSAIDs) استفاده می‌کند. همچنین، در صورت نیاز، ممکن است داروهایی برای کاهش فشار داخل جمجمه نیز تجویز شود.

درمان‌های اختصاصی برای سردرد‌های صاعقه‌ای

سردردهای صاعقه‌ای، که به صورت ناگهانی و با شدت بالا شروع می‌شوند، می‌توانند علل مختلفی داشته باشند. درمان این نوع سردردها به علت اصلی آن بستگی دارد:

• درمان اسپاسم یا گرفتگی رگ‌های مغزی

اگر سردرد صاعقه‌ای شما ناشی از اسپاسم یا انقباض ناگهانی رگ‌های مغزی باشد، پزشک ممکن است داروی نیمودیپین (Nimodipine) را تجویز کند. این دارو با مسدود کردن کانال‌های کلسیم، به شل شدن رگ‌های خونی و در نتیجه، رفع اسپاسم کمک می‌کند و می‌تواند درد را کاهش دهد.

• نیاز به جراحی

در برخی موارد، علت سردرد صاعقه‌ای جدی‌تر است و نیاز به مداخله جراحی دارد. این موارد شامل پارگی رگ خونی (مانند آنوریسم مغزی) یا انسداد شدید رگ‌ها می‌شود. در چنین شرایطی، جراحی برای ترمیم رگ آسیب‌دیده یا باز کردن مسیر جریان خون ضروری است. تصمیم‌گیری در مورد انجام جراحی، به وضعیت کلی بیمار و شدت آسیب بستگی دارد و توسط پزشک متخصص انجام می‌شود.

عوامل خطر سردرد صاعقه‌ای

عوامل متعددی می‌توانند خطر ابتلا به سردرد صاعقه‌ای را افزایش دهند. این سردرد ناگهانی و شدید که در عرض چند ثانیه به اوج می‌رسد. مهم‌ترین عوامل خطر عبارتند از:

• سابقه خانوادگی: افرادی که در خانواده‌شان سابقه اختلالاتی مانند تمایل به تشکیل لخته خون وجود دارد، بیشتر در معرض خطر هستند.
• دیواره عروق ضعیف: وجود دیواره‌های عروقی ضعیف (مانند آنوریسم) نیز یک عامل خطر محسوب می‌شود.
• فشار خون بالا: فشار خون بالا می‌تواند احتمال بروز این نوع سردرد را افزایش دهد.

راههای پیشگیری از سردرد صاعقه ای

در واقع این سردرد ها ناگهانی هستند و چون به طور معمول در گذشته برای فرد اتفاق نیافتاده است پیشگیری از وقوع آن می باشد ولی با اصلاح فعالیت های روزانه می توان از ریسک ابتلا به آن کاستبه چند مورد از آن ها اشاره می کنیم :
– داشتن رژیم غذایی سالم
– فعالیت فیزیکی مناسب و منظم
– کنترل فشار خون و کلسترول
– ترک سیگار و دخانیات
موارد فوق از جمله عواملی است که باعث داشتن رگ هایی سالم و کنترل عوامل مستعد کننده این نوع سردرد هستند .

در صورتی که فردی دارای فشار خون بالاست برای پیشگیری از تاندرکلاب یا سردرد صاعقه ای با مشورت پزشک فشار خون خود را به حد نرمال برساند.

منابع:

https://my.clevelandclinic.org/health/diseases/17876-thunderclap-headaches
https://www.mayoclinic.org/diseases-conditions/thunderclap-headaches/symptoms-causes/syc-20378361
https://www.healthline.com/health/thunderclap-headaches
https://www.webmd.com/migraines-headaches/thunderclap-headaches
https://www.health.harvard.edu/blog/thunderclap-headache-the-worst-headache-of-my-life-2019062516939